Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

cognationis N F

  • 1 cognatio

    cognātĭo, ōnis, f. [st2]1 [-] cognation (t. de droit), liens de sang, parenté de naissance, parenté; qqf. les parents. [st2]2 [-] liaison, affinité, rapport, parité, similitude.    - cognationes et affinitates, Cic.: les liens de parenté et les alliances.    - cognatione aliquem attingere, Cic.: tenir à qqn par les liens du sang.    - homo magnae cognationis, Caes.: homme qui a une nombreuse parenté.    - animus qui deorum cognatione deorum tenetur, Cic. Div. 1: l'âme, qui a des affinités avec les dieux.    - cognatio equorum, Plin. 8, 42, 64: chevaux de même origine.    - cognatio arborum: arbres de même espèce.
    * * *
    cognātĭo, ōnis, f. [st2]1 [-] cognation (t. de droit), liens de sang, parenté de naissance, parenté; qqf. les parents. [st2]2 [-] liaison, affinité, rapport, parité, similitude.    - cognationes et affinitates, Cic.: les liens de parenté et les alliances.    - cognatione aliquem attingere, Cic.: tenir à qqn par les liens du sang.    - homo magnae cognationis, Caes.: homme qui a une nombreuse parenté.    - animus qui deorum cognatione deorum tenetur, Cic. Div. 1: l'âme, qui a des affinités avec les dieux.    - cognatio equorum, Plin. 8, 42, 64: chevaux de même origine.    - cognatio arborum: arbres de même espèce.
    * * *
        Cognatio, huius cognationis. Cic. Parenté.
    \
        Amplissima cognatione, et plurimis amicitiis vir. Cic. Homme bien apparenté, et bien garny d'amis.
    \
        Cum praediis alicui esse cognationem. Cic. Quand quelcun pense que luy et ses heritages soyent parens. Quand il est trop affectionné à ses heritages, et les aime trop, tellement que pour rien ne les vouldroit vendre ne aliener.
    \
        Cognatio studiorum. Cic. Alliance et amitie que deux personnages ont ensemble pour avoir versé en mesme science.
    \
        Cognatio Peripateticis cum oratoribus. Cic. Alliance.

    Dictionarium latinogallicum > cognatio

  • 2 cōgnātiō

        cōgnātiō ōnis, f    [1 cognatus], blood-relationship, kindred, connection by birth: frater noster cognatione patruelis: te maxime cognatione attingebat: cognationem intervenisse, S.: propinquā cognatione Hannibali iunctus, L.: nulla tibi cum isto: deorum (i. e. cum dis). — Concr., kindred, relations, persons allied by descent: homo magnae cognationis, Cs.: dedecus cognationis.—Fig., relationship, association, connection, agreement, kindred, resemblance, affinity: quibus (poëtis) est maxima cum oratoribus: studiorum et artium: an potest propior ulla esse quam patriae?
    * * *
    blood relation/relationship; kinsmen/relatives, family; consanguinity; affinity

    Latin-English dictionary > cōgnātiō

  • 3 cognatio

    cognātĭo, ōnis, f. [cognatus].
    I.
    Lit., blood relationship, kindred, connection by birth.
    A.
    Of men.
    1.
    Absol.: societas... quae nata a primo satu... serpit sensim foras, cognationibus primum, tum adfinitatibus, [p. 361] deinde amicitiis, post vicinitatibus, tum civibus, Cic. Fin. 5, 23, 65:

    frater noster cognatione patruelis,

    id. ib. 5, 1, 1:

    ut quisque te maxime cognatione, adfinitate, necessitudine aliquā attingebat,

    id. Verr. 2, 2, 10, § 27:

    cognationem commemorare,

    id. ib. 2, 2, 26, §

    64: cognationis jura inpetrare,

    Plin. Pan. 37, 3: propinqua, a near or close relationship:

    cujus gloriae faveo propter propinquam cognationem,

    Cic. Lig. 3, 8:

    Barcina, propinquā cognatione Hannibali junctus,

    Liv. 23, 41, 2; cf. id. 6, 39, 4 (infra 2); Nep. praef. 7; Suet. Ner. 3; Curt. 5, 3, 12; 6, 11, 20;

    for which: artissimā cognatione alicui junctum esse,

    Just. 5, 6, 4: longa or longinqua, a distant relationship:

    longā quidem cognatione stirpi regiae adnexus,

    Curt. 4, 1, 19:

    Alexandrum etiam longinquā cognatione contingere,

    id. 10, 10, 19. —
    2.
    With cum:

    dicere, sibi cum eo amicitiam cognationemque esse,

    Cic. Verr. 2, 2, 26, § 64:

    nulla tibi cum isto cognatio, nulla necessitudo,

    id. ib. 2, 5, 68, § 176; cf. id. ib. 2, 4, 33, §

    72: agere mecum per cognationem quae mihi secum esset,

    id. Att. 12, 49, 1.—
    3.
    With gen. pers.:

    deorum cognationem agnoscerem non invitus ( = cum dis),

    Cic. N. D. 1, 32, 91; cf.:

    deorum cognatione teneri,

    id. Div. 1, 30, 64:

    dictatorem propinquā cognatione Licini se apud patres excusare solitum,

    Liv. 6, 39, 4:

    Alexandro cognatio Bubaris non Darei tantum temporibus pacem praestitit,

    Just. 7, 4, 1; 12, 3, 1.—
    B.
    Of animals:

    equorum,

    Plin. 8, 42, 64, § 157:

    caprarum,

    id. 8, 50, 76, § 203.—
    C.
    Of plants:

    arborum,

    Plin. 16, 12, 23, § 61:

    caeparum,

    id. 19, 6, 33, § 108:

    papyri cum calamis,

    id. 16, 36, 64, § 157.—
    II.
    Transf., concr., kindred, relations, persons, allied by descent:

    homo summae potentiae et magnae cognationis,

    Caes. B. G. 7, 32:

    hoc commune dedecus familiae, cognationis, nominis,

    Cic. Clu. 6, 16: cum tibi tota cognatio sarraco advehatur, id. ap. Quint. 8, 3, 21.—
    III.
    Trop.
    A.
    In gen., relationship, association, intimate or natural connection, agreement, kindred, resemblance, affinity (freq. and class.):

    quibus (poëtis) est maxima cognatio cum oratoribus,

    Cic. de Or. 3, 7, 27; id. Ac. 2, 36, 115:

    cognatio studiorum et artium,

    id. Verr. 2, 4, 37, § 81; cf.:

    omnes artes... quasi cognatione quādam inter se continentur,

    id. Arch. 1, 2:

    numerus... nec habebat aliquam necessitudinem aut cognationem cum oratione,

    id. Or. 56, 187:

    numquam sibi cognationem cum praediis esse existimavit suis,

    id. Sull. 20, 59:

    an potest cognatio propior ulla esse quam patriae?

    id. Phil. 5, 2, 6:

    cum rerum naturā,

    id. Div. 2, 14, 33:

    rerum duarum,

    subjects, Quint. 9, 2, 105:

    dierum ac noctium,

    Plin. 6, 33, 39, § 211:

    quid in litteris proprium, quid commune, quae cum quibus cognatio,

    Quint. 1, 4, 12; 1, 10, 36:

    huic (napthae) magna cognatio ignium,

    Plin. 2, 105, 109, § 235.—
    B.
    Transf., concr., of works of art:

    Pamphili cognatio et proelium ad Phliuntem ac victoria Atheniensium,

    the allied commanders painted by Pamphilus, Plin. 35, 10, 36, § 76; 35, 11, 40, § 136.

    Lewis & Short latin dictionary > cognatio

  • 4 gradus

    gradus, ūs, m. (gradior), I) der Schritt, A) im allg.: 1) eig.: militaris, Doppelschritt, Plaut.: praegrandi gradu, Pacuv. fr.: tardo gradu, Acc. fr.: gradum proferre pedum, Enn. fr. scen. 213: gradum facere, einen Schritt tun, Cic.: gradum inferre in hostes, anrücken, vorrücken gegen usw., Liv.: gradum conferre, handgemein werden, Liv., od. zum Gespräch (= eine Unterredung halten), Plaut. u. Verg.: ingentes gradus ferre, große Schritte machen, Ov.: gradum celerare, Verg., od. corripere, Hor., eilen: u. so gradum addere (sc. gradui), einen Schritt (rasch) nach dem andern tun, Liv.: gradum suspendere (gradus suspensus), s. sus-pendo: gradum referre, zurückgehen, Liv.: gradum sistere, Verg. u. Curt., od. sustinere, Ov., Halt machen: citato gradu se proripere, schnell usw., Liv.: pleno gradu (im Geschwindschritt) ad castra hostium tendere, Liv.: u. so im Bilde, ingressum pleno gradu non intermittemus, Trebon. in Cic. ep.: non gradu (schrittweise), sed praecipiti cursu (im Sturmlauf, Sturm) a virtute descitum, ad vitia transcursum, Vell.: (spondëus) habet stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum (Schritt, Gang), Cic. – 2) bildl.: a) der Schritt zu etw. (= Handlung, die einen Erfolg hat), primus gradus imperii factus est, der erste Schritt (zur Ausbreitung) unseres Reichs, Cic.: gradum fecit ad censuram, ist sogleich Zensor geworden, Liv.: gradus reditus mei, zu meiner R., Liv.: eo gradu via facta est ad consulatum, Liv. – b) der Anschritt = das Herannahen, quem mortis timuit gradum, Hor. carm. 1, 3, 17. – B) prägn., als t. t. der Fechtersprache, die von den Kämpfenden eingenommene Stellung, stare in gradu, Ov.: de gradu, stehenden Fußes (fechten usw.), Liv.: nescio, quid de gradu faciat, wie er zu Fuß kämpft, Sen. ep.: alqm gradu movere od. demovere, aus seiner St. vertreiben, Liv.: bildl., alqm de gradu deicere od. gradu depellere, einen aus seinem Vorteile verdrängen, aus der Fassung bringen, Cic., Nep. u.a.

    II) meton., die Stufe, Staffel einer Treppe, die Sprosse einer Leiter (als Stützpunkt u. als Schrittmaß der Auf- u. Absteigenden), A) eig.: a) im allg.: gradus templorum, Cic.: scalarum gradus alios tollere alios incīdere, Cic.: alqm per gradus deicere, Liv.: per gradus decĭdere od. labi, Liv.: per confragosos scalae gradus decĭdere, Sulp. Sev.: per gradus saltare, von Sprosse zu Sprosse, Petron. – b) insbes., Plur. gradus = die stufenartig aufgebauten Sitzreihen der Schaugerüste, Tribünen für Zuschauer (spectacula) im Theater, subitarii gradus et scaena, Tac. ann. 14, 20: u. so im Sing., at Novius collega gradu post me sedet uno, sitzt eine Sitzreihe tiefer als ich, bildl. = er steht eine Stufe (im Range) tiefer als ich, Hor. sat. 1, 6, 40. – auf den Straßen bei öffentl. Aufzügen, Triumphen, spectaculorum gradus, Tac. ann. 14, 13.

    B) übtr., die Stufe, Staffel, Abstufung, 1) konkr.: a) als t. t. des Landbaues, ein Spatenstich als Absatz, secundus vel tertius gradus, Col. 3, 13, 9: gr. soli crudi, Col. 4, 1, 3. – b) als astron. t. t. der Grad eines Kreises, Manil. 1, 581. – c) eine Runzel auf dem Gaumen des Pferdes (deren zwölf gezählt werden), Veget. mul. 1, 22, 11: sanguinem detrahere gradu tertio de palato, Veget. mul. 2, 4 Schn. – d) die Flechte des Haares, comam in gradus formare od. frangere, Suet. Ner. 51. Quint. 1, 6, 44: caput in gradus atque anulos comere, Quint. 12, 10, 47. – 2) abstr.: a) als musik. t. t. die Tonstufe, Stufe, sonorum gradus, Cic. de or. 3, 227: omnes sonorum gradus, Cic. or. 59: ab ima (voce) ad summam ac retro multi gradus (sunt), Quint. 11, 3, 15. – b) als gramm. t. t., die Stufe, der Grad der Vergleichung, gradus (Plur.) comparationis, Diom. 324, 16: gr. positivus, Prisc. 8, 8: gr. absolutus od. primitivus (der Positiv), comparativus, superlativus, Charis. 112, 15 sq. Diom. 324, 16 sq. – c) die Stufe, der Grad = die Reihenfolge, Reihe, α) übh.: tertio gradu (Grade) primores civitatis scripserat (heredes), Tac.: complectitur inguina cortex perque gradus (stufenweise, sukzessive), uterum pectusque, Ov.: renuntiatio gradus habet, hat ihre Reihenfolge, erfolgt sukzessive, Cic.: a beatis ad virtutem, a virtute ad rationem video te venisse gradibus (stufenweise, sukzessive), Cic. – β) die Stufe der Zeit, des Alters, gradus temporum, Cic. u. Quint.: gradus aetatis, Lucr. u. Vell.: omnes gradus aetatis, Cic.: inferior gradus aetatis, Varro: per aetatis gradus, Suet.: per omnes gradus aetatis, Suet.: pro gradu aetatis, Iustin.: opportunum quaerere gradum, einen gelegenen Zeitpunkt (zur Überfahrt nach Afrika), Val. Max. 3, 6, 1. – d) der Grad der Verwandtschaft, der Grad, die Stufe, der Rang, den jmd. in der Familie und in der Freundschaft einnimmt, gradus cognationis, Sen. rhet.: ex gradu hereditario, Inscript.: gradus a consortio coniugii exceptus, verbotener Gr. der Verwandtschaft (bei Verheiratungen), Ambros.: remotus iam deficientis affinitatis gr., Plin. pan.: necessitudinum gradus, Cic.: ille gradu propior sanguinis, Ov.: gradu cognationis alqm attingere, Sen. rhet.: nullo gradu contingere Caesarum domum, Suet.: a matre alqm artissimo gradu contingere, Suet.: gradus plures sunt societatis hominum, Cic.: gradum (Rang) filii habere apud alqm, Liv.: ab illo traditi ad hunc gradum amicitiae tuae ascendimus, Curt.: quo propiore gradu amicitiae me contingis, hoc maius est dissimulationis tuae facinus, Curt. – e) die Stufe, der Rang der Ehrenstellen, der Würden, gr. senatorius, Cic.: primus od. summus honoris gradus, Cic.: altior, altissimus od. amplissimus dignitatis gradus, Cic.: ascendere gradibus magistratuum, Cic.: altiorem grad um dignitatis ascendere od. consequi, Cic.: secundum gradum imperii tenere, Nep.: eodem gradu fuit apud Alexandrum, Nep.: suum cuique honorem et gradum redditum, Cic.: summum ad gradum claritatis venire, Laber. fr. – f) die Stufe, Abstufung von Zuständen u. Verhältnissen aller Art übh.: infimus fortunae gr., Cic.: nulli contumeliarum gradus, Plin. pan.: ut gradus essent ambitionis inter aequales, Cic.: oratorum aetates et gradus persequi, Cic.: an censes non eosdem gradus oratorum vulgi iudicio et doctorum fuisse? Cic. – / Archaist. Genet. Sing. graduis, Varro de vit. P. R. 2. fr. 5 (bei Non. 494, 17). – Dat. gradu, Lucil. 965. – Nomin. Plur. (nach der 2. Deklin.) gradi, Itin. Hieros. p. 587 Wess. – Akk. Plur. (nach der 2. Dekl.) grados, Pacuv. tr. 172. Corp. inscr. Lat. 3, 167.

    lateinisch-deutsches > gradus

  • 5 gradus

    grădŭs, ūs, m. [gradior]    - gén. arch. graduis, Varr. - dat sing. gradu, Lucil. - acc. plur. grados, Pacuv. [st1]1 [-] pas (mesure de longueur: 2 pieds 1/2, environ 75 cm). [st1]2 [-] pas, marche ([] cursus: course).    - addere gradum (s.-ent. gradui): doubler (allonger, forcer) le pas, marcher plus vite.    - gradum facere, Cic. de Or. 2, 61, 249: faire un pas.    - gradum facere, Cic. de Or. 2, 249: faire un pas, marcher.    - gradum celerare Virg. En. 4, 641 ; corripere, Hor. O. 1, 3, 33, presser le pas.    - gradum addere, Liv. 26, 9, 5, augmenter le pas.    - gradum sistere, Virg. En. 6, 465 ; sustinere Ov. F. 6, 398: suspendre sa marche.    - gradum revocare, Virg. En. 6, 128 ; referre, Ov. F. 5, 502: revenir sur ses pas.    - suspenso gradu, Ter. Phorm. 867: en retenant ses pas, à pas de loup.    - citato gradu, Liv. 28, 14, 17: à vive allure.    - pleno gradu, Sall. J. 98, 4: au pas accéléré. --- cf. Liv. 4, 32, 10, etc.    - métaph. spondeus habet stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum, Cic. Or. 216: le spondée a une démarche ferme et qui ne manque pas de beauté. [st1]3 [-] fig. marche vers, approche.    - in Africam ex hac provincia gradus imperii factus est, Cic. Verr. 2, 3: de cette province notre empire a fait son premier pas en Afrique.    - gradus reditus mei, Cic. Att. 7, 23, 2: un pas vers mon retour.    - gradus ad consulatum, Liv. 6, 42, 2: un pas vers le consulat.    - gradum fecit ad censuram, Liv. 27, 6, 17: il ne fit qu'un pas (bond) jusqu'à la censure.    - mortis timere gradum, Hor. O. 1, 3: craindre l'approche de la mort, craindre de faire le pas vers la mort. [st1]4 [-] position (du soldat à la guerre).    - nec ullo timore de gradu dejecta est, Caes.: et (la légion) ne fut ébranlée par aucune crainte.    - aliquem gradu movere (demovere, depellere): déloger qqn de sa position, faire lâcher pied à qqn.    - aliquem gradu movere, demovere, Liv. 7, 8, 3 ; 6, 32, 8, depellere Nep. Them. 5, 1: faire lâcher pied à qqn.    - de gradu pugnare: combattre de pied ferme.    - in gradu stetimus, certi non cedere, Ov. M. 9: nous avons tenu ferme, résolus à ne pas reculer.    - in suo quisque gradu obnixi, sine respiratione pugnabant, Liv. 8: chacun résistait de pied ferme et combattait sans reprendre haleine.    - stabili gradu impetum hostium excipere, Liv. 6, 12, 8: recevoir le choc des ennemis de pied ferme.    - in suo quisque gradu obnixi, Liv. 8, 38, 11: se tenant chacun solidement campés sur leurs jambes.    - de gradu, Sen. Ep. 29, 6: à pied, de pied ferme.    - fig. de gradu dejici, Cic Off. 1, 80: être décontenancé, déconcerté, lâcher prise. [st1]5 [-] degré, marche, [d'ord. au plur.].    - gradus templorum, Cic. Att. 4, 1, 5: les degrés des temples. --- cf. Cic. Sest. 34.    - praeceps per gradus ire, Suet. Cal. 35: dégringoler de gradin en gradin [au théâtre].    - subitarii gradus, Tac. An. 14, 20: des gradins improvisés.    - spectaculorum gradus, Tac. An. 14, 13: tribunes en gradins.    - au sing. primus gradus ascenditur, Vitr. 3, 3: on monte la première marche.    - agric. gradus: profondeur d'un coup de bêche en palier. --- Col. 3, 13, 9 ; 4, 1, 3.    - astr. gradus: degré d'une circonférence. --- Manil. 1, 581.    - gradus: rides qui existent au palais du cheval. --- Veg. Mul. 2, 4.    - gradus: étages de la chevelure. --- Suet. Ner. 51 ; Quint. 1, 6, 44 ; 12, 10, 47. [st1]6 [-] fig. degré, échelle.    - sonorum gradus, Cic. de Or. 3, 227: degrés, échelle des sons. --- cf. Cic. Or. 59 ; Quint. 11, 3, 15.    - a virtute ad rationem venire gradibus, Cic. Nat. 1, 88: passer de la vertu à la raison par une gradation.    - inter se ea quasi gradibus, non genere differunt, Cic. Nat. 1, 16: entre ces choses il y a différence de quantité, non de qualité (de degré, non d'espèce).    - temporum gradus, Cic. Part. 12: ordre chronologique.    - gradus aetatis scandere adultae, Lucr. 1, 1123: gravir les degrés de l'âge adulte (arriver progressivement à l'âge adulte).    - gradus cognationis, Dig. 38, 10, 1: degrés de parenté. --- cf. Ov. M. 13, 143.    - eodem gradu, Dig.: au même degré.    - artissimo gradu, Suet. Aug. 4, etc.: à un degré très proche.    - mais non iidem erunt necessitudinum gradus qui temporum, Cic. Off. 1, 59: [dans l'accomplissement des devoirs] l'ordre voulu par les degrés de liaison ne sera pas toujours celui qu'exigent les circonstances.    - gradus plures sunt societatis hominem, Cic. Off. 1, 53: il y a un assez grand nombre de degrés dans la société humaine.    - gradus officiorum, Cic. Off. 1, 160: échelle, hiérarchie des devoirs.    - eidem gradus oratorum, Cic. Br. 186: même classement des orateurs.    - gradus et dissimilitudines Atticorum, Cic. Br. 285: les degrés et les différences qu'il y a parmi les orateurs attiques.    - a matre Magnum Pompeium artissimo contingebat gradu, Suet.: du côté maternel, il était très proche parent du grand Pompée.    - Neroni Galba successit nullo gradu contingens Caesarum domum, Suet.: Galba succéda à Néron alors qu'il n'avait aucun lien de parenté avec la maison des Césars. [st1]7 [-] degré dans les magistratures, rang, échelon.    - ad summum imperium per omnes honorum gradus aliquem efferre, Cic. Cat. 1, 28: faire monter qqn par tous les degrés des magistratures au pouvoir suprême [consulat].    - ascendens gradibus magistratuum, Cic. Br. 281: s'élevant progressivement dans l'échelle des magistratures.    - gradus altissimus, amplissimus dignitatis, Cic. Phil. 1, 14 ; Mur. 30: le degré le plus élevé de la considération (de l'estime publique).    - gradus senatorius, Cic. Pomp. 61: le rang de sénateur.    - civis hoc gradu, Cic. Phil. 6, 18: un citoyen de ce rang. --- cf. Cic. Ac. 2, 6 ; Fam. 6, 10, 2. [st1]8 [-] degré de comparaison.    - Diom. 324, 16.    - gradus absolutus [primitivus], comparativus, superlativus, Charis. 112, 15 ; Diom. 324, 16: le positif, le comparatif, le superlatif.
    * * *
    grădŭs, ūs, m. [gradior]    - gén. arch. graduis, Varr. - dat sing. gradu, Lucil. - acc. plur. grados, Pacuv. [st1]1 [-] pas (mesure de longueur: 2 pieds 1/2, environ 75 cm). [st1]2 [-] pas, marche ([] cursus: course).    - addere gradum (s.-ent. gradui): doubler (allonger, forcer) le pas, marcher plus vite.    - gradum facere, Cic. de Or. 2, 61, 249: faire un pas.    - gradum facere, Cic. de Or. 2, 249: faire un pas, marcher.    - gradum celerare Virg. En. 4, 641 ; corripere, Hor. O. 1, 3, 33, presser le pas.    - gradum addere, Liv. 26, 9, 5, augmenter le pas.    - gradum sistere, Virg. En. 6, 465 ; sustinere Ov. F. 6, 398: suspendre sa marche.    - gradum revocare, Virg. En. 6, 128 ; referre, Ov. F. 5, 502: revenir sur ses pas.    - suspenso gradu, Ter. Phorm. 867: en retenant ses pas, à pas de loup.    - citato gradu, Liv. 28, 14, 17: à vive allure.    - pleno gradu, Sall. J. 98, 4: au pas accéléré. --- cf. Liv. 4, 32, 10, etc.    - métaph. spondeus habet stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum, Cic. Or. 216: le spondée a une démarche ferme et qui ne manque pas de beauté. [st1]3 [-] fig. marche vers, approche.    - in Africam ex hac provincia gradus imperii factus est, Cic. Verr. 2, 3: de cette province notre empire a fait son premier pas en Afrique.    - gradus reditus mei, Cic. Att. 7, 23, 2: un pas vers mon retour.    - gradus ad consulatum, Liv. 6, 42, 2: un pas vers le consulat.    - gradum fecit ad censuram, Liv. 27, 6, 17: il ne fit qu'un pas (bond) jusqu'à la censure.    - mortis timere gradum, Hor. O. 1, 3: craindre l'approche de la mort, craindre de faire le pas vers la mort. [st1]4 [-] position (du soldat à la guerre).    - nec ullo timore de gradu dejecta est, Caes.: et (la légion) ne fut ébranlée par aucune crainte.    - aliquem gradu movere (demovere, depellere): déloger qqn de sa position, faire lâcher pied à qqn.    - aliquem gradu movere, demovere, Liv. 7, 8, 3 ; 6, 32, 8, depellere Nep. Them. 5, 1: faire lâcher pied à qqn.    - de gradu pugnare: combattre de pied ferme.    - in gradu stetimus, certi non cedere, Ov. M. 9: nous avons tenu ferme, résolus à ne pas reculer.    - in suo quisque gradu obnixi, sine respiratione pugnabant, Liv. 8: chacun résistait de pied ferme et combattait sans reprendre haleine.    - stabili gradu impetum hostium excipere, Liv. 6, 12, 8: recevoir le choc des ennemis de pied ferme.    - in suo quisque gradu obnixi, Liv. 8, 38, 11: se tenant chacun solidement campés sur leurs jambes.    - de gradu, Sen. Ep. 29, 6: à pied, de pied ferme.    - fig. de gradu dejici, Cic Off. 1, 80: être décontenancé, déconcerté, lâcher prise. [st1]5 [-] degré, marche, [d'ord. au plur.].    - gradus templorum, Cic. Att. 4, 1, 5: les degrés des temples. --- cf. Cic. Sest. 34.    - praeceps per gradus ire, Suet. Cal. 35: dégringoler de gradin en gradin [au théâtre].    - subitarii gradus, Tac. An. 14, 20: des gradins improvisés.    - spectaculorum gradus, Tac. An. 14, 13: tribunes en gradins.    - au sing. primus gradus ascenditur, Vitr. 3, 3: on monte la première marche.    - agric. gradus: profondeur d'un coup de bêche en palier. --- Col. 3, 13, 9 ; 4, 1, 3.    - astr. gradus: degré d'une circonférence. --- Manil. 1, 581.    - gradus: rides qui existent au palais du cheval. --- Veg. Mul. 2, 4.    - gradus: étages de la chevelure. --- Suet. Ner. 51 ; Quint. 1, 6, 44 ; 12, 10, 47. [st1]6 [-] fig. degré, échelle.    - sonorum gradus, Cic. de Or. 3, 227: degrés, échelle des sons. --- cf. Cic. Or. 59 ; Quint. 11, 3, 15.    - a virtute ad rationem venire gradibus, Cic. Nat. 1, 88: passer de la vertu à la raison par une gradation.    - inter se ea quasi gradibus, non genere differunt, Cic. Nat. 1, 16: entre ces choses il y a différence de quantité, non de qualité (de degré, non d'espèce).    - temporum gradus, Cic. Part. 12: ordre chronologique.    - gradus aetatis scandere adultae, Lucr. 1, 1123: gravir les degrés de l'âge adulte (arriver progressivement à l'âge adulte).    - gradus cognationis, Dig. 38, 10, 1: degrés de parenté. --- cf. Ov. M. 13, 143.    - eodem gradu, Dig.: au même degré.    - artissimo gradu, Suet. Aug. 4, etc.: à un degré très proche.    - mais non iidem erunt necessitudinum gradus qui temporum, Cic. Off. 1, 59: [dans l'accomplissement des devoirs] l'ordre voulu par les degrés de liaison ne sera pas toujours celui qu'exigent les circonstances.    - gradus plures sunt societatis hominem, Cic. Off. 1, 53: il y a un assez grand nombre de degrés dans la société humaine.    - gradus officiorum, Cic. Off. 1, 160: échelle, hiérarchie des devoirs.    - eidem gradus oratorum, Cic. Br. 186: même classement des orateurs.    - gradus et dissimilitudines Atticorum, Cic. Br. 285: les degrés et les différences qu'il y a parmi les orateurs attiques.    - a matre Magnum Pompeium artissimo contingebat gradu, Suet.: du côté maternel, il était très proche parent du grand Pompée.    - Neroni Galba successit nullo gradu contingens Caesarum domum, Suet.: Galba succéda à Néron alors qu'il n'avait aucun lien de parenté avec la maison des Césars. [st1]7 [-] degré dans les magistratures, rang, échelon.    - ad summum imperium per omnes honorum gradus aliquem efferre, Cic. Cat. 1, 28: faire monter qqn par tous les degrés des magistratures au pouvoir suprême [consulat].    - ascendens gradibus magistratuum, Cic. Br. 281: s'élevant progressivement dans l'échelle des magistratures.    - gradus altissimus, amplissimus dignitatis, Cic. Phil. 1, 14 ; Mur. 30: le degré le plus élevé de la considération (de l'estime publique).    - gradus senatorius, Cic. Pomp. 61: le rang de sénateur.    - civis hoc gradu, Cic. Phil. 6, 18: un citoyen de ce rang. --- cf. Cic. Ac. 2, 6 ; Fam. 6, 10, 2. [st1]8 [-] degré de comparaison.    - Diom. 324, 16.    - gradus absolutus [primitivus], comparativus, superlativus, Charis. 112, 15 ; Diom. 324, 16: le positif, le comparatif, le superlatif.
    * * *
        Gradus, huius gradus, m. g. Cic. Degré ou marche, Un eschellon d'eschelle.
    \
        Altos gradus euaserat. Virgil. Elle avoit monté, etc.
    \
        Gradus. Virg. Un pas, Marchement, Le marcher, Marcheure.
    \
        Gradu pleno. Liu. A grand pas.
    \
        Acuere gradus. Stat. Encourager et enhorter de marcher viste, ou de se haster d'aller.
    \
        Addere gradum. Liu. Se haster d'aller, Aller plus viste qu'on ne faisoit.
    \
        AEquare gradus alicuius. Sil. Aller aussi viste que luy.
    \
        Celerare. Virgil. Haster son pas, Se haster.
    \
        Colligere. Sil. Retirer et accourcir son pas, Aller plus bellement, ou s'arrester.
    \
        Continere. Virgil. S'arrester.
    \
        Corripere. Horat. Se mettre vistement à chemin.
    \
        Dirigere inuitum gradum. Senec. Conduire et mener quelqu'un maulgré qu'il en ait.
    \
        Efferre gradum soribus. Sil. Sortir hors de la porte.
    \
        Facere gradum. Sil. Faire un pas, Marcher.
    \
        Foemineo corpora ferre gradu. Ouid. Marcher en femme.
    \
        Ingentes ferre gradus. Ouid. Marcher à grands pas.
    \
        Flectere gradum retro. Senec. Revenir, Retourner en arriere.
    \
        Inferre gradum. Liu. S'advancer d'entrer, Poulser avant.
    \
        Minuere gradum suum. Quintil. Aller à plus petit pas, Aller plus bellement.
    \
        Seniles moliri gradus. Seneca. Cheminer ou marcher pesamment et à difficulté, comme fait une vieille personne.
    \
        Gradu mouere. Liu. Repoulser, Faire reculer, desmarcher, Faire desmarcher.
    \
        Reuocare. Virgil. Retourner.
    \
        Sistere. Virgil. S'arrester.
    \
        Sustinere gradum. Ouid. S'arrester.
    \
        Tangere locum gradu. Ouid. Venir jusques au lieu.
    \
        Deiici de gradu. Cic. Perdre constance ou contenance.
    \
        Gradum iacere ad aliquam rem, et aditum. Cic. Faire entree, Faire passage.
    \
        Ad Rempublicam gradus. Cic. Entree, Chemin, Moyen, Degré pour monter et parvenir au gouvernement de la Republique.
    \
        A virtute ad rationem video te venisse gradibus. Cic. Par degrez.
    \
        Fateor me ad istum gradum sapientiae non venisse. Marius ad Ciceronem. N'estre monté jusques à ce degré.
    \
        Gradus. Cic. Le degré d'honneur.
    \
        De gradu dignitatis dimoueri. Cic. Perdre son authorité et reputation, ou en estre reculé.
    \
        Senatorius gradus. Cic. Le degré et dignité de senateur.
    \
        Militiae gradu deiici. Modestinus. Quand aucun ha en la guerre quelque degré et estat, et à cause de quelque faulte par luy commise il est dejecté et privé dudict estat, et est remis au ranc des simples souldars.
    \
        Gradus. Cic. Occasion, Preparatif, Entree, Commencement.

    Dictionarium latinogallicum > gradus

  • 6 gradus

    gradus, ūs, m. (gradior), I) der Schritt, A) im allg.: 1) eig.: militaris, Doppelschritt, Plaut.: praegrandi gradu, Pacuv. fr.: tardo gradu, Acc. fr.: gradum proferre pedum, Enn. fr. scen. 213: gradum facere, einen Schritt tun, Cic.: gradum inferre in hostes, anrücken, vorrücken gegen usw., Liv.: gradum conferre, handgemein werden, Liv., od. zum Gespräch (= eine Unterredung halten), Plaut. u. Verg.: ingentes gradus ferre, große Schritte machen, Ov.: gradum celerare, Verg., od. corripere, Hor., eilen: u. so gradum addere (sc. gradui), einen Schritt (rasch) nach dem andern tun, Liv.: gradum suspendere (gradus suspensus), s. suspendo: gradum referre, zurückgehen, Liv.: gradum sistere, Verg. u. Curt., od. sustinere, Ov., Halt machen: citato gradu se proripere, schnell usw., Liv.: pleno gradu (im Geschwindschritt) ad castra hostium tendere, Liv.: u. so im Bilde, ingressum pleno gradu non intermittemus, Trebon. in Cic. ep.: non gradu (schrittweise), sed praecipiti cursu (im Sturmlauf, Sturm) a virtute descitum, ad vitia transcursum, Vell.: (spondëus) habet stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum (Schritt, Gang), Cic. – 2) bildl.: a) der Schritt zu etw. (= Handlung, die einen Erfolg hat), primus gradus imperii factus est, der erste Schritt (zur Ausbreitung) unseres Reichs, Cic.: gradum fecit ad censuram, ist sogleich Zensor geworden,
    ————
    Liv.: gradus reditus mei, zu meiner R., Liv.: eo gradu via facta est ad consulatum, Liv. – b) der Anschritt = das Herannahen, quem mortis timuit gradum, Hor. carm. 1, 3, 17. – B) prägn., als t. t. der Fechtersprache, die von den Kämpfenden eingenommene Stellung, stare in gradu, Ov.: de gradu, stehenden Fußes (fechten usw.), Liv.: nescio, quid de gradu faciat, wie er zu Fuß kämpft, Sen. ep.: alqm gradu movere od. demovere, aus seiner St. vertreiben, Liv.: bildl., alqm de gradu deicere od. gradu depellere, einen aus seinem Vorteile verdrängen, aus der Fassung bringen, Cic., Nep. u.a.
    II) meton., die Stufe, Staffel einer Treppe, die Sprosse einer Leiter (als Stützpunkt u. als Schrittmaß der Auf- u. Absteigenden), A) eig.: a) im allg.: gradus templorum, Cic.: scalarum gradus alios tollere alios incīdere, Cic.: alqm per gradus deicere, Liv.: per gradus decĭdere od. labi, Liv.: per confragosos scalae gradus decĭdere, Sulp. Sev.: per gradus saltare, von Sprosse zu Sprosse, Petron. – b) insbes., Plur. gradus = die stufenartig aufgebauten Sitzreihen der Schaugerüste, Tribünen für Zuschauer (spectacula) im Theater, subitarii gradus et scaena, Tac. ann. 14, 20: u. so im Sing., at Novius collega gradu post me sedet uno, sitzt eine Sitzreihe tiefer als ich, bildl. = er steht eine Stufe (im Range) tiefer als ich, Hor. sat. 1, 6, 40. – auf den Straßen bei öffentl. Aufzügen,
    ————
    Triumphen, spectaculorum gradus, Tac. ann. 14, 13.
    B) übtr., die Stufe, Staffel, Abstufung, 1) konkr.: a) als t. t. des Landbaues, ein Spatenstich als Absatz, secundus vel tertius gradus, Col. 3, 13, 9: gr. soli crudi, Col. 4, 1, 3. – b) als astron. t. t. der Grad eines Kreises, Manil. 1, 581. – c) eine Runzel auf dem Gaumen des Pferdes (deren zwölf gezählt werden), Veget. mul. 1, 22, 11: sanguinem detrahere gradu tertio de palato, Veget. mul. 2, 4 Schn. – d) die Flechte des Haares, comam in gradus formare od. frangere, Suet. Ner. 51. Quint. 1, 6, 44: caput in gradus atque anulos comere, Quint. 12, 10, 47. – 2) abstr.: a) als musik. t. t. die Tonstufe, Stufe, sonorum gradus, Cic. de or. 3, 227: omnes sonorum gradus, Cic. or. 59: ab ima (voce) ad summam ac retro multi gradus (sunt), Quint. 11, 3, 15. – b) als gramm. t. t., die Stufe, der Grad der Vergleichung, gradus (Plur.) comparationis, Diom. 324, 16: gr. positivus, Prisc. 8, 8: gr. absolutus od. primitivus (der Positiv), comparativus, superlativus, Charis. 112, 15 sq. Diom. 324, 16 sq. – c) die Stufe, der Grad = die Reihenfolge, Reihe, α) übh.: tertio gradu (Grade) primores civitatis scripserat (heredes), Tac.: complectitur inguina cortex perque gradus (stufenweise, sukzessive), uterum pectusque, Ov.: renuntiatio gradus habet, hat ihre Reihenfolge, erfolgt sukzessive, Cic.: a beatis ad virtutem, a virtute ad rationem video te ve-
    ————
    nisse gradibus (stufenweise, sukzessive), Cic. – β) die Stufe der Zeit, des Alters, gradus temporum, Cic. u. Quint.: gradus aetatis, Lucr. u. Vell.: omnes gradus aetatis, Cic.: inferior gradus aetatis, Varro: per aetatis gradus, Suet.: per omnes gradus aetatis, Suet.: pro gradu aetatis, Iustin.: opportunum quaerere gradum, einen gelegenen Zeitpunkt (zur Überfahrt nach Afrika), Val. Max. 3, 6, 1. – d) der Grad der Verwandtschaft, der Grad, die Stufe, der Rang, den jmd. in der Familie und in der Freundschaft einnimmt, gradus cognationis, Sen. rhet.: ex gradu hereditario, Inscript.: gradus a consortio coniugii exceptus, verbotener Gr. der Verwandtschaft (bei Verheiratungen), Ambros.: remotus iam deficientis affinitatis gr., Plin. pan.: necessitudinum gradus, Cic.: ille gradu propior sanguinis, Ov.: gradu cognationis alqm attingere, Sen. rhet.: nullo gradu contingere Caesarum domum, Suet.: a matre alqm artissimo gradu contingere, Suet.: gradus plures sunt societatis hominum, Cic.: gradum (Rang) filii habere apud alqm, Liv.: ab illo traditi ad hunc gradum amicitiae tuae ascendimus, Curt.: quo propiore gradu amicitiae me contingis, hoc maius est dissimulationis tuae facinus, Curt. – e) die Stufe, der Rang der Ehrenstellen, der Würden, gr. senatorius, Cic.: primus od. summus honoris gradus, Cic.: altior, altissimus od. amplissimus dignitatis gradus, Cic.: ascendere gradibus magistratuum, Cic.: altiorem grad-
    ————
    um dignitatis ascendere od. consequi, Cic.: secundum gradum imperii tenere, Nep.: eodem gradu fuit apud Alexandrum, Nep.: suum cuique honorem et gradum redditum, Cic.: summum ad gradum claritatis venire, Laber. fr. – f) die Stufe, Abstufung von Zuständen u. Verhältnissen aller Art übh.: infimus fortunae gr., Cic.: nulli contumeliarum gradus, Plin. pan.: ut gradus essent ambitionis inter aequales, Cic.: oratorum aetates et gradus persequi, Cic.: an censes non eosdem gradus oratorum vulgi iudicio et doctorum fuisse? Cic. – Archaist. Genet. Sing. graduis, Varro de vit. P. R. 2. fr. 5 (bei Non. 494, 17). – Dat. gradu, Lucil. 965. – Nomin. Plur. (nach der 2. Deklin.) gradi, Itin. Hieros. p. 587 Wess. – Akk. Plur. (nach der 2. Dekl.) grados, Pacuv. tr. 172. Corp. inscr. Lat. 3, 167.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > gradus

  • 7 gradus

    ūs m. (dat. sg. gradu LM ; acc. pl. grados Pac)
    suspenso gradu Ter — крадучись, на цыпочках
    gradum ferre O — идти, ходить, направляться
    gradum sistĕre V (sustinēre O) — остановиться
    gradum conferre L — вступить в рукопашный бой, но тж. Pl, V завязать разговор
    2) ход, движение, течение ( spondēus habet stabĭlem gradum C)
    4) воен. положение, позиция (in suo quisque gradu L)
    aliquem gradu movēre и demovēre L или depellĕre Nep (de gradu dejicĕre C) — выбить кого-л. из позиции, перен. вытеснить кого-л. из выгодного положения, лишить кого-л. преимущества
    de gradu L, Sen и stabĭli gradu L — стоя твёрдой ногой, т. е. незыблемо, непреклонно
    5)
    а) ступенька, ступень ( scalarum C); pl. лестница (gradūs templorum C; per gradūs dejicĕre L)
    б) ступень, уровень (g. aetātis adultae Lcr)
    aliquem artissimo contingĕre gradu (sc. cognationis) Su — быть в ближайшем родстве с кем-л.
    inter se gradibus, non genĕre differre C — различаться между собой количественно, но не качественно
    6) степень, достоинство, звание, ранг (consularis dignitatis g. C; g. honorum C)
    7) астр. градус (окружности) Man
    9) грам. степень сравнения (g. positivus, тж. absolutus и primitivus; g. comparativus, g. superlativus)

    Латинско-русский словарь > gradus

  • 8 cognatio

    cōgnātio, ōnis, f. (co und gnascor = nascor), die Verwandtschaft durch Geburt, I) eig. u. meton.: a) der Menschen, α) eig.: propinqua c., Cic., Ggstz. longinqua od. longa cognatio, Curt. (s. Mützell Curt. 4, 1 [4], 19): c. artissima, Iustin.: c. materna transalpini sanguinis, Cic.: u. cognatio, quae mihi tecum est, Cic.: cognatione od. propinquā cognatione cum alqo coniunctum esse, Cic. u. Nep.: alqm cognatione attingere, Cic.: cognatione sibi propinquā iuncti, Suet.: an potest cognatio ulla propior esse quam patriae, Cic.: m. Ang. mit wem? durch cum m. Abl., cum Tyriis, Curt. 4, 4 (19), 15. – od. wessen? durch Genet., zB. cognatione Licinii (des L., mit L.) se excusare, Liv. 6, 39, 4. – Plur., Cic. de fin. 5, 65. Liv. 31, 31, 11: propinquae cognationes, Liv. 26, 33, 3. – β) meton., die Verwandtschaft = die Verwandten, tota cognatio, Cic. fr.: cognationis magnae homo, Caes. – u. Plur., gentes (Gemeinden) cognationesque hominum (Sippschaften), Caes. b. G. 6, 22, 2. – b) der Tiere, eig. u. meton., Plur. cognationes, Plin. 8, 156 u. 203. – c) der Pflanzen, porri et ceparum, Plin.: papyri cum calamis, Plin. – d) a. lebl. Ggstde., siderum, Plin.: bitumini magna c. ignium, Plin. – II) übtr., die Verwandtschaft = Verbindung, Übereinstimmung, Ähnlichkeit, c. studiorum et artium, Cic.: numerus non habebat aliquam necessitudinem aut cognationem cum oratione, Cic.: est quaedam inter hos status cognatio, Quint.

    lateinisch-deutsches > cognatio

  • 9 magnus

    māgnus, a, um (altind. mahánt-, griech. μέγας, gotisch mikils, ahd. mihhil), Compar. māior, us, Superl. māximus (māxumus), a, um, groß (Ggstz. parvus, parvulus, exiguus, minutus, minusculus), I) eig.: 1) von räuml. Größe, a) groß = weit, hoch, lang, insula, Cic.: mare (vgl. no. b), Sall.: maximum flumen, Curt. – navis magna (Ggstz. parva), Hor.: m. et pulchra domus, Cic.: oppidum maximum, Caes. – litterae (Buchstaben) maximae, Cic.: epistula maxima (Ggstz. minuscula, Cic. – quercus, hohe, Enn.: mons, Catull.: acervus, Cic. u. Verg. – magni membrorum artus, magna ossa, Verg.: magni crines, Spart.: capillus et barba magna, Varro: capillatior quam ante et barbā maiore, Cic.: maximā barbā et capillo, Cic. – nequam et m. homo, langer Mensch (Kerl), Lucil. 1221; vgl. im Doppelsinne qui scribis Priami proelia, m. homo es, Mart.: magnum me faciam, ich will mich groß machen, mich strecken, Plaut.: elephanti flumen transituri minimos antemittunt, ne maiorum ingressu alveum atterant, Solin. – m. Infin., maior videri, stattlicher anzuschauen (= ein höheres Wesen), Verg. Aen. 6, 49. – subst., incensae urbis in maius restitutio, Wiederaufbau u. Vergrößerung, Iustin.: reficere in melius et in maius, verbessern (verschönern) u. vergrößern, Plin. ep. – b) insbes., von angeschwollenen Gewässern, groß = hoch, hochgehend, aquae magnae bis eo anno fuerunt, Liv.: mare (μεγάλη θάλαττα), Lucr. u. Sall. (vgl. oben no. a). – magnus fluens Nilus, Verg. georg. 3, 28: u. so prout ille (Nilus) magnus influxit aut parcior, Sen. nat. qu. 4, 2, 2 (vgl. Thuc. 2, 5, 2 ὁ Ἀσωπος ποταμος εῤῥύη μέγας).

    2) v. numerischer Größe, a) = der Zahl, Menge, numerischen Stärke, dem Gewichte nach groß, bedeutend beträchtlich, bei Kollektiven auch = viel, zahlreich, frumenti magnus, maximus numerus, Caes.u. Cic., quam maximus numerus, Caes.: copia pabuli, Caes.: pecunia, Nep.: maiore pecuniā opus erat, Liv.: pecunia mutua, Cic.: magnas pecunias in provincia collocatas habere, Cic.: maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse, Cic. – multitudo peditatus, Caes.: populus, Verg. u. Plin. ep.: magno cum comitatu, Caes.: parato magno potius quam ingenti exercitu, Vopisc.: maior frequentiorque legatio, Liv.: pars, ein großer Teil, d.i. sehr viele, Cic.: magnā parte veterum militum dimissā, Liv.: maior pars, Caes.: maxima pars hominum, Hor.: dah. magnā parte, großenteils, maximā parte, größtenteils, Sall. u. Liv.: so auch magnam u. maximam partem, Cic. u. Caes. – Genet. subst., magni, um vieles, viel, magni refert, Lucr.: magni interest, Cic. – b) v. numerischen Werte = hoch, bedeutend, erheblich, beträchtlich, kostspielig, kostbar, ornatus muliebris pretii maioris, Cic.: operibus pretium maius invenire, Phaedr.: hominem maximi pretii esse, viel Geld wert, d.i. sehr brauchbar, Ter. – quaestus magnus et evidens (Ggstz. qu. minimus et sordidus), Auct. b. Alex.: magna munera et maiora promissa, Sall.: cultus maior censu, Hor.: cultus maximi, Flor. – dah. der Abl. u. Genet. magno u. magni als Bestimmung des Wertes, hoch, teuer (sehr selten maioris, höher, teuerer, maximi, am höchsten, sehr hoch, wofür gew. pluris u. plurimi stehen), magno emere, vendere, conducere, Cic.: magno constare, Plin. ep.: magno (sc. constat) hospitium miserabile, Iuven.: magno illi stetit victoria, übtr. = kam ihm teuer zu stehen, kostete viel Blut, Liv.: multo maioris alapae mecum veneunt, Phaedr. – v. inneren Werte, magni aestimare, α) = hochschätzen, Cic.: häufiger magno aestimare, Cic. u.a. β) = für von hohem Werte-, für wichtig halten, Flor.: so auch magni existimare, Nep.: magni, maximi facere, Komik., Cic. u.a. – magni esse, α) = viel gelten, apud alqm, Cic. β) von hohem Werte-, von Wichtigkeit sein, Nep. 3) v. dynamischer Größe, a) v. Naturkräften, stark, heftig, vis solis, Lucr.: ventus, Plaut.: flatus (ventorum) maiore illati pondere incursuque, Plin. – b) v. Eindrücken auf das Gehör, groß = stark, laut, vox (Ggstz. parva, schwache), Cic.: clamor, Cic.: stridor, murmur, Verg.: maior sonus, Curt. – poet. neutr. Sing. adverb., magnum clamare, laut rufen, Plaut.: magnum sonare, Mela: magna sonare, Acc. fr.: exclamare maius, Cic. Tusc. 2, 56: maximum exclamare, Plaut.

    II) übtr.: A) v. der Größe der Zeit: 1) von der Zeitdauer, groß, beträchtlich (an Zahl der Tage; Ggstz. brevis) = lang, annus, Verg.: anni, Lucr.: menses, Verg. – insbes., annus, das große Weltjahr, Cic. de nat. deor. 2, 51 u. Cic. fr. b. Tac. dial. 16. – magno tempore, in langer Zeit, Petron. u. Iustin.: magno post tempore, nach langer Zeit, Iustin.

    2) vom früheren, höheren Alter: a) früh, hoch, cum esset magno natu, von hohem Alter, bejahrt, Nep.: magno natu principes, Liv.: filius maximo natu, Nep.- maior patria, das frühere, ältere Vaterland, von Karthago = die Mutterstadt, Curt. 4, 3 (15), 22. – b) insbes., v. Pers., im Compar. u. Superl., mit u. ohne natu od. annis, der ältere, der älteste, α) v. Lebensalter: maior natu (Ggstz. aequalis, gleichalterig), Suet.: natu maior frater, Cic.: maximus natu e filiis, Liv.: una e multis, maxima natu, Pyrgo, Verg.: ebenso maior, maximus aevo, Ov. – virgo minor quam annos sex, maior quam annos decem nata, Gell.: liberi maiores iam quindecim annos nati, Liv.: u. ohne quam annos natus maior quadraginta, Cic.: non maior quinquaginta annis, Liv.: ne sint (feminae equi) minores trimae, maiores decem annorum, Varro: obsides non minores octonum denum annorum, neu maiores quinum quadragenum, Liv. Vgl. Weißenb. Liv. 38, 38, 15. – annos nata est sedecim, non maior, nicht älter, nicht drüber, Ter. – versch. bei Angabe des Unterschieds des Alters, biennio quam nos fortasse maior, Cic. – absol., frater maior, Ter.: ex duobus filiis maior, Caes.: Ser. Sulpicio maior (filia), minor Licinio Stoloni (nupta) erat, Liv.: maior Neronum, Hor.: sororum maxima, Ov.: maior erus, der alte Herr, Hausherr, der Alte (Ggstz. minor e.), Plaut.: Gelo maximus stirpis, Liv.: virgo Vestalis maxima u. virgo maxima, s. Vestālisu. virgo. – subst., maior, f., eine Ältere, ut nubere vellet maior iuniori (einen Jüngeren), Apul. apol. 27. – maiores natu, die älteren Leute, die Alten, Cic. u.a., u. insbes., die Alten = der Senat, Liv. – auch bl. maiores = die Älteren, die Alten, Hor.: u. die Erwachsenen (Ggstz. pueri), Varro LL. 9, 16. – als jurist. t. t., maior, mündig, der Mündige (Ggstz. minor), ICt. – bei Ausdrücken der Verwandtschaft bezeichnet magnus den vierten, maior den fünften u. maximus den sechsten Grad, wie avunculus magnus, maior, maximus, s. avunculus, amita u. dgl. – β) v. Zeitalter: Cyrus maior, Lact. 4, 5, 7: quaerere, uter maior aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, non magis ad rem pertinet quam scire, cum minor Hecuba fuerit quam Helena, quare tam male tulerit aetatem, Sen. ep. 88, 6. – bes. subst., maiores, die Vorfahren, Ahnen, Cic. u.a.: u. dass. maiores natu, Nep.: maiores auch von einem Vorfahren, Ahnen, Varro r. r. (v. Stolo) u. Cic. (v. Appius).

    B) von Umfang, Bedeutung, Geltung, Wichtigkeit menschlicher Verhältnisse aller Art = groß, bedeutend, beträchtlich, ansehnlich, wichtig, oft wie bedeutend, mit dem Nbbegr. des Schwierigen, Gefahrvollen (Ggstz. parvus), 1) im allg.: magni u. maximi ludi, die großen, die ältesten Spiele in Rom, jährlich am 7. Sept. gefeiert, Cic. – mercatura, ein großer, ausgebreiteter Handel (Ggstz. m. tenuis), Cic.: magna et ampla negotia, Cic.: magnae parvaeque res (Taten), Enn.: magnae res (Angelegenheiten), Tac.: maiores res appetere, nach höheren Dingen streben, Nep. – testimonium, ein ansehnliches, ehrenvolles, Cic.: causa, Cic.: magnae et graves causae, Plin. ep.: iudicium, Cic.: magno casu accĭdit, durch einen wichtigen Umstand, besonderen Glücksfall, Caes.: ebenso magnae fuit fortunae, Caes.: aber saepe parvis momentis magni casus intercedunt, bedeutende Wechselfälle des Glücks, Caes.: ebenso res magnum habet casum (Risiko), Planc. in Cic. ep. – m. dem Nbbgr. des Schwierigen, magnum opus et arduum, Cic.; vgl. id magnum et arduum est, Cic.; u. quod eo maius est illi (schwieriger für ihn), Cic.: magnum quoddam est onus atque munus, Cic.: bellum m. atque difficile, m. et atrox, Cic. u. Sall. – v. wichtigen u. gefahrvollen Zeiten, dringend, rei publicae magnum aliquod tempus, Cic.: maxima rei publicae tempora, die Zeiten der dringendsten Gefahr, griech. μέγιστοι καιροί, Cic. – magnum est (es ist eine große, schwierige Aufgabe, es gehört viel dazu) m. Infin., zB. magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud verum, Cic. Acad. 1, 7: eicere nos magnum fuit, excludere facile est, Cic. ep. 14, 3, 2: so auch quod si magnum putarem caducum deicere, Apul. apol. 35. p. 56, 1 Kr. – m. 2. Supin., haud magna memoratu res est, Liv. 38, 29, 3. – parenthet., quod maius est, was noch mehr sagen will, Cic.: ebenso quod maximum est, Plaut. – neutr. pl. subst., magna curant di, parva neglegunt, Cic.: ut alia magna et egregia tua omittam, Sall.: u. im Compar., multo maiora et meliora fecit, Cic.: maiora concupiscere, zu hoch hinauswollen, Nep.: maiora moliri in urbe, Suet.: im Superl., illa maxima atque amplissima, Cic. – poet v. Jahre u. den Jahreszeiten, bedeutend dem Ertrage nach, sehr fruchtbar, annus, Stat. u. Lucan.: maior autumnus, Mart.

    2) v. der Größe der menschl. Stellung, a) der Macht, dem Vermögen nach groß, hochstehend, angesehen, mächtig, reich, maior invidiā, über den Neid erhaben, Hor.: maior reprensis, über die Getadelten erhaben, Hor. – v. mächtigen Personen u. Staaten, propter summam nobilitatem et singularem potentiam magnus erat, Cic.: potentior et maior, im Besitz von mehr Macht u. Ansehen, Nep.: m. adiutor, Hor.: Iuppiter, manus Iovis, Hor.: Iuppiter optimus maximus (der allmächtige), Cic.: praetor maximus (in den ältesten Zeiten = Diktator), Liv.: sacerdos, der ehrwürdige, Verg.: tellure marique magnus, Hor.: homo summae potentiae et magnae cognationis, Caes.: civitas magna atque opulenta, oppidum m. atque valens, Sall.: maximam hanc rem (Staat) fecerunt, Liv. – v. Vornehmen u. Reichen, magni pueri magnis e centurionibus orti, Hor.: m. pater, eques, Hor. – subst., nulla aut magno aut parvo fuga leti, Hor.: cum magnis vixisse, Hor.: maiorum fames, Hor.: Ggstz., adversus minores humanitas, adversus maiores reverentia, Sen.: maximi imique, die Höchsten u. Niedrigsten, Sen. – b) dem Talente, der Geschicklichkeit, den Verdiensten nach, α) groß, angesehen, achtungswert, geschickt u. dgl., o magnum hominem! Cic.: nemo vir magnus sine aliquo afflatu divino umquam fuit, Cic.: magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace, Nep.: oft verb. magnus et clarus, clarus et magnus, Cic. u.a. (s. Fabri Sall. Cat. 53, 2). – als Beiname, Pompeius Magnus, Alexander Magnus, Cic. u.a.: Plur., Magnos et Felices et Augustos diximus, wir haben den einen den Großen, den anderen den Glücklichen, den dritten den Erlauchten genannt, Sen. de clem. 1, 14, 2. – β) im üblen Sinne, groß in Verschlagenheit usw., durch trieben, fur, Cic.: nebulo, Ter. – prägn. = zu groß, Alexander orbi (für den Erdkreis) magnus est, Alexandro orbis angustus (zu eng), Sen. suas. 1, 3.

    3) von intensiver Stärke: a) menschlicher Lebens-und Gemütszustände, groß, gewaltig, auffallend, schwer, stark, heftig, arg, labor, Hor.: morbus, Cels.: morbus maior, die größere, gewaltigere (v. der Epilepsie), Cels. (vgl. Apul. apol. 50): periculum, Caes.: gratia, Caes. (vgl. gratia). – infamia, Cic.: opprobrium, Hor.: magno sit animo (Mut), Caes.; vgl. corpore maior spiritus (Mut) et incessus, Hor.: virtus, Caes.: multo maior alacritas studiumque pugnandi, Caes.: maiore eloquentiā, gravitate, studio, contentione, Cic. – spes, Nep.: gaudium, Sall.: voluptas, Ter.: dolor, Caes. – vitium, peccatum, Hor.: adulteria, inimicitiae, auffallende, Aufsehen erregende, Tac. (s. Heräus Tac. hist. 1, 2, 11): maius malum est hoc, Sen. – Compar. subst., nihil maius minari posse, quam etc., nichts Schlimmeres, Sen. – bes. in maius, ins zu Große = größer, als es ist, als nötig ist, vergrößernd, übertrieben, übermäßig, bei den Verben extollere (verbis), celebrare, componere u.a., b. Sall., Liv., Hor. u.a. (s. Fabri Sall. Iug. 73, 5 u. Liv. 21, 32, 7): so auch in maius ferri, nuntiari, vergrößert, übertrieben werden, Liv. u. Tac.: in maius credi, für schlimmer, ärger gehalten werden, Tac.: in maius augere desiderium, Iustin. – b) des Ausdrucks, stark, gewaltig, übertrieben, verba magna, quae rei augendae causā conquirantur, Liv.: magnis sermonibus res secundas celebrare, d.i. viel Redens und Aufhebens machen von usw., Liv.: magnae minae, Cic.: magna illa consulum imperia, strenge, Sall.

    4) von der Größe der Gesinnung, der Gemüts-und Denkart, a) im guten Sinne, groß, stark, hoch, hochherzig, fuit et animo magno et corpore, Nep.: animo magno fortique sis, Cic.: quemquam stabili et firmo et magno animo (quem fortem virum dicimus) effici posse, Cic.; vgl. mens maior humanā, Sil.: magno pectore praesentit curas, Verg. – u. übtr., von der Person selbst, groß, hochherzig, edel, amice magne, Cur. in Cic. ep.: animo magnus, maior imperio, Plin.: quo quis maior, magis est placabilis irae, et faciles motus mens generosa capit, Ov.: vgl. nihil magno et praeclaro viro dignius placabilitate, Cic. – b) im üblen Sinne, hochfahrend, stolz, omnibus nobis ut dant res sese, ita magni atque humiles sumus, Ter. – u. in bezug auf die Rede, groß = hochfahrend, großprahlerisch, lingua (wie μεγάλη γλῶσσα), Hor.: magna verba (wie μεγάλοι λόγοι), Verg., Sen. u.a.: maxima verba, Prop. – dixerat ille aliquid magnum, hatte große Reden geführt, sehr geprahlt, Verg. – ebenso subst., magna loqui, magna magnifice loqui (wie μέγα εἰπειν, μέγα μυθεισθαι, μεγάλα λέγειν), Ov. u. Tibull.; vgl. Passerat. Prop. 2, 19, 71. Mitscherl. Hor. carm. 4, 6, 2. Broukh. Tibull. 2, 6, 11.

    5) von der Größe der Geistesanlagen, groß, hoch, erhaben, ingenium, Cic.: indoles, Hor., Stat. u.a. (s. Markl. Stat. silv. 3, 3, 68. p. 279 ed. Dresd.).

    lateinisch-deutsches > magnus

  • 10 cognatio

    cōgnātio, ōnis, f. (co und gnascor = nascor), die Verwandtschaft durch Geburt, I) eig. u. meton.: a) der Menschen, α) eig.: propinqua c., Cic., Ggstz. longinqua od. longa cognatio, Curt. (s. Mützell Curt. 4, 1 [4], 19): c. artissima, Iustin.: c. materna transalpini sanguinis, Cic.: u. cognatio, quae mihi tecum est, Cic.: cognatione od. propinquā cognatione cum alqo coniunctum esse, Cic. u. Nep.: alqm cognatione attingere, Cic.: cognatione sibi propinquā iuncti, Suet.: an potest cognatio ulla propior esse quam patriae, Cic.: m. Ang. mit wem? durch cum m. Abl., cum Tyriis, Curt. 4, 4 (19), 15. – od. wessen? durch Genet., zB. cognatione Licinii (des L., mit L.) se excusare, Liv. 6, 39, 4. – Plur., Cic. de fin. 5, 65. Liv. 31, 31, 11: propinquae cognationes, Liv. 26, 33, 3. – β) meton., die Verwandtschaft = die Verwandten, tota cognatio, Cic. fr.: cognationis magnae homo, Caes. – u. Plur., gentes (Gemeinden) cognationesque hominum (Sippschaften), Caes. b. G. 6, 22, 2. – b) der Tiere, eig. u. meton., Plur. cognationes, Plin. 8, 156 u. 203. – c) der Pflanzen, porri et ceparum, Plin.: papyri cum calamis, Plin. – d) a. lebl. Ggstde., siderum, Plin.: bitumini magna c. ignium, Plin. – II) übtr., die Verwandtschaft = Verbindung, Übereinstimmung, Ähnlichkeit, c. studiorum et artium, Cic.: numerus non habebat aliquam necessitudinem aut cognationem cum
    ————
    oratione, Cic.: est quaedam inter hos status cognatio, Quint.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > cognatio

  • 11 magnus

    māgnus, a, um (altind. mahánt-, griech. μέγας, gotisch mikils, ahd. mihhil), Compar. māior, us, Superl. māximus (māxumus), a, um, groß (Ggstz. parvus, parvulus, exiguus, minutus, minusculus), I) eig.: 1) von räuml. Größe, a) groß = weit, hoch, lang, insula, Cic.: mare (vgl. no. b), Sall.: maximum flumen, Curt. – navis magna (Ggstz. parva), Hor.: m. et pulchra domus, Cic.: oppidum maximum, Caes. – litterae (Buchstaben) maximae, Cic.: epistula maxima (Ggstz. minuscula, Cic. – quercus, hohe, Enn.: mons, Catull.: acervus, Cic. u. Verg. – magni membrorum artus, magna ossa, Verg.: magni crines, Spart.: capillus et barba magna, Varro: capillatior quam ante et barbā maiore, Cic.: maximā barbā et capillo, Cic. – nequam et m. homo, langer Mensch (Kerl), Lucil. 1221; vgl. im Doppelsinne qui scribis Priami proelia, m. homo es, Mart.: magnum me faciam, ich will mich groß machen, mich strecken, Plaut.: elephanti flumen transituri minimos antemittunt, ne maiorum ingressu alveum atterant, Solin. – m. Infin., maior videri, stattlicher anzuschauen (= ein höheres Wesen), Verg. Aen. 6, 49. – subst., incensae urbis in maius restitutio, Wiederaufbau u. Vergrößerung, Iustin.: reficere in melius et in maius, verbessern (verschönern) u. vergrößern, Plin. ep. – b) insbes., von angeschwollenen Gewässern, groß = hoch, hochgehend, aquae
    ————
    magnae bis eo anno fuerunt, Liv.: mare (μεγάλη θάλαττα), Lucr. u. Sall. (vgl. oben no. a). – magnus fluens Nilus, Verg. georg. 3, 28: u. so prout ille (Nilus) magnus influxit aut parcior, Sen. nat. qu. 4, 2, 2 (vgl. Thuc. 2, 5, 2 ὁ Ἀσωπος ποταμος εῤῥύη μέγας).
    2) v. numerischer Größe, a) = der Zahl, Menge, numerischen Stärke, dem Gewichte nach groß, bedeutend beträchtlich, bei Kollektiven auch = viel, zahlreich, frumenti magnus, maximus numerus, Caes.u. Cic., quam maximus numerus, Caes.: copia pabuli, Caes.: pecunia, Nep.: maiore pecuniā opus erat, Liv.: pecunia mutua, Cic.: magnas pecunias in provincia collocatas habere, Cic.: maximum pondus auri, magnum numerum frumenti, vim mellis maximam exportasse, Cic. – multitudo peditatus, Caes.: populus, Verg. u. Plin. ep.: magno cum comitatu, Caes.: parato magno potius quam ingenti exercitu, Vopisc.: maior frequentiorque legatio, Liv.: pars, ein großer Teil, d.i. sehr viele, Cic.: magnā parte veterum militum dimissā, Liv.: maior pars, Caes.: maxima pars hominum, Hor.: dah. magnā parte, großenteils, maximā parte, größtenteils, Sall. u. Liv.: so auch magnam u. maximam partem, Cic. u. Caes. – Genet. subst., magni, um vieles, viel, magni refert, Lucr.: magni interest, Cic. – b) v. numerischen Werte = hoch, bedeutend, erheblich, beträchtlich, kostspielig, kostbar, ornatus muliebris pretii maioris,
    ————
    Cic.: operibus pretium maius invenire, Phaedr.: hominem maximi pretii esse, viel Geld wert, d.i. sehr brauchbar, Ter. – quaestus magnus et evidens (Ggstz. qu. minimus et sordidus), Auct. b. Alex.: magna munera et maiora promissa, Sall.: cultus maior censu, Hor.: cultus maximi, Flor. – dah. der Abl. u. Genet. magno u. magni als Bestimmung des Wertes, hoch, teuer (sehr selten maioris, höher, teuerer, maximi, am höchsten, sehr hoch, wofür gew. pluris u. plurimi stehen), magno emere, vendere, conducere, Cic.: magno constare, Plin. ep.: magno (sc. constat) hospitium miserabile, Iuven.: magno illi stetit victoria, übtr. = kam ihm teuer zu stehen, kostete viel Blut, Liv.: multo maioris alapae mecum veneunt, Phaedr. – v. inneren Werte, magni aestimare, α) = hochschätzen, Cic.: häufiger magno aestimare, Cic. u.a. β) = für von hohem Werte-, für wichtig halten, Flor.: so auch magni existimare, Nep.: magni, maximi facere, Komik., Cic. u.a. – magni esse, α) = viel gelten, apud alqm, Cic. β) von hohem Werte-, von Wichtigkeit sein, Nep. 3) v. dynamischer Größe, a) v. Naturkräften, stark, heftig, vis solis, Lucr.: ventus, Plaut.: flatus (ventorum) maiore illati pondere incursuque, Plin. – b) v. Eindrücken auf das Gehör, groß = stark, laut, vox (Ggstz. parva, schwache), Cic.: clamor, Cic.: stridor, murmur, Verg.: maior sonus, Curt. – poet. neutr. Sing. adverb., magnum
    ————
    clamare, laut rufen, Plaut.: magnum sonare, Mela: magna sonare, Acc. fr.: exclamare maius, Cic. Tusc. 2, 56: maximum exclamare, Plaut.
    II) übtr.: A) v. der Größe der Zeit: 1) von der Zeitdauer, groß, beträchtlich (an Zahl der Tage; Ggstz. brevis) = lang, annus, Verg.: anni, Lucr.: menses, Verg. – insbes., annus, das große Weltjahr, Cic. de nat. deor. 2, 51 u. Cic. fr. b. Tac. dial. 16. – magno tempore, in langer Zeit, Petron. u. Iustin.: magno post tempore, nach langer Zeit, Iustin.
    2) vom früheren, höheren Alter: a) früh, hoch, cum esset magno natu, von hohem Alter, bejahrt, Nep.: magno natu principes, Liv.: filius maximo natu, Nep.- maior patria, das frühere, ältere Vaterland, von Karthago = die Mutterstadt, Curt. 4, 3 (15), 22. – b) insbes., v. Pers., im Compar. u. Superl., mit u. ohne natu od. annis, der ältere, der älteste, α) v. Lebensalter: maior natu (Ggstz. aequalis, gleichalterig), Suet.: natu maior frater, Cic.: maximus natu e filiis, Liv.: una e multis, maxima natu, Pyrgo, Verg.: ebenso maior, maximus aevo, Ov. – virgo minor quam annos sex, maior quam annos decem nata, Gell.: liberi maiores iam quindecim annos nati, Liv.: u. ohne quam annos natus maior quadraginta, Cic.: non maior quinquaginta annis, Liv.: ne sint (feminae equi) minores trimae, maiores decem annorum, Varro: obsides non minores octonum denum annorum, neu
    ————
    maiores quinum quadragenum, Liv. Vgl. Weißenb. Liv. 38, 38, 15. – annos nata est sedecim, non maior, nicht älter, nicht drüber, Ter. – versch. bei Angabe des Unterschieds des Alters, biennio quam nos fortasse maior, Cic. – absol., frater maior, Ter.: ex duobus filiis maior, Caes.: Ser. Sulpicio maior (filia), minor Licinio Stoloni (nupta) erat, Liv.: maior Neronum, Hor.: sororum maxima, Ov.: maior erus, der alte Herr, Hausherr, der Alte (Ggstz. minor e.), Plaut.: Gelo maximus stirpis, Liv.: virgo Vestalis maxima u. virgo maxima, s. Vestalis u. virgo. – subst., maior, f., eine Ältere, ut nubere vellet maior iuniori (einen Jüngeren), Apul. apol. 27. – maiores natu, die älteren Leute, die Alten, Cic. u.a., u. insbes., die Alten = der Senat, Liv. – auch bl. maiores = die Älteren, die Alten, Hor.: u. die Erwachsenen (Ggstz. pueri), Varro LL. 9, 16. – als jurist. t. t., maior, mündig, der Mündige (Ggstz. minor), ICt. – bei Ausdrücken der Verwandtschaft bezeichnet magnus den vierten, maior den fünften u. maximus den sechsten Grad, wie avunculus magnus, maior, maximus, s. avunculus, amita u. dgl. – β) v. Zeitalter: Cyrus maior, Lact. 4, 5, 7: quaerere, uter maior aetate fuerit, Homerus an Hesiodus, non magis ad rem pertinet quam scire, cum minor Hecuba fuerit quam Helena, quare tam male tulerit aetatem, Sen. ep. 88, 6. – bes. subst., maiores, die Vorfahren, Ahnen, Cic. u.a.: u. dass.
    ————
    maiores natu, Nep.: maiores auch von einem Vorfahren, Ahnen, Varro r. r. (v. Stolo) u. Cic. (v. Appius).
    B) von Umfang, Bedeutung, Geltung, Wichtigkeit menschlicher Verhältnisse aller Art = groß, bedeutend, beträchtlich, ansehnlich, wichtig, oft wie bedeutend, mit dem Nbbegr. des Schwierigen, Gefahrvollen (Ggstz. parvus), 1) im allg.: magni u. maximi ludi, die großen, die ältesten Spiele in Rom, jährlich am 7. Sept. gefeiert, Cic. – mercatura, ein großer, ausgebreiteter Handel (Ggstz. m. tenuis), Cic.: magna et ampla negotia, Cic.: magnae parvaeque res (Taten), Enn.: magnae res (Angelegenheiten), Tac.: maiores res appetere, nach höheren Dingen streben, Nep. – testimonium, ein ansehnliches, ehrenvolles, Cic.: causa, Cic.: magnae et graves causae, Plin. ep.: iudicium, Cic.: magno casu accĭdit, durch einen wichtigen Umstand, besonderen Glücksfall, Caes.: ebenso magnae fuit fortunae, Caes.: aber saepe parvis momentis magni casus intercedunt, bedeutende Wechselfälle des Glücks, Caes.: ebenso res magnum habet casum (Risiko), Planc. in Cic. ep. – m. dem Nbbgr. des Schwierigen, magnum opus et arduum, Cic.; vgl. id magnum et arduum est, Cic.; u. quod eo maius est illi (schwieriger für ihn), Cic.: magnum quoddam est onus atque munus, Cic.: bellum m. atque difficile, m. et atrox, Cic. u. Sall. – v. wichtigen u. gefahrvollen Zeiten, dringend, rei publicae ma-
    ————
    gnum aliquod tempus, Cic.: maxima rei publicae tempora, die Zeiten der dringendsten Gefahr, griech. μέγιστοι καιροί, Cic. – magnum est (es ist eine große, schwierige Aufgabe, es gehört viel dazu) m. Infin., zB. magnum est efficere, ut quis intellegat, quid sit illud verum, Cic. Acad. 1, 7: eicere nos magnum fuit, excludere facile est, Cic. ep. 14, 3, 2: so auch quod si magnum putarem caducum deicere, Apul. apol. 35. p. 56, 1 Kr. – m. 2. Supin., haud magna memoratu res est, Liv. 38, 29, 3. – parenthet., quod maius est, was noch mehr sagen will, Cic.: ebenso quod maximum est, Plaut. – neutr. pl. subst., magna curant di, parva neglegunt, Cic.: ut alia magna et egregia tua omittam, Sall.: u. im Compar., multo maiora et meliora fecit, Cic.: maiora concupiscere, zu hoch hinauswollen, Nep.: maiora moliri in urbe, Suet.: im Superl., illa maxima atque amplissima, Cic. – poet v. Jahre u. den Jahreszeiten, bedeutend dem Ertrage nach, sehr fruchtbar, annus, Stat. u. Lucan.: maior autumnus, Mart.
    2) v. der Größe der menschl. Stellung, a) der Macht, dem Vermögen nach groß, hochstehend, angesehen, mächtig, reich, maior invidiā, über den Neid erhaben, Hor.: maior reprensis, über die Getadelten erhaben, Hor. – v. mächtigen Personen u. Staaten, propter summam nobilitatem et singularem potentiam magnus erat, Cic.: potentior et maior, im
    ————
    Besitz von mehr Macht u. Ansehen, Nep.: m. adiutor, Hor.: Iuppiter, manus Iovis, Hor.: Iuppiter optimus maximus (der allmächtige), Cic.: praetor maximus (in den ältesten Zeiten = Diktator), Liv.: sacerdos, der ehrwürdige, Verg.: tellure marique magnus, Hor.: homo summae potentiae et magnae cognationis, Caes.: civitas magna atque opulenta, oppidum m. atque valens, Sall.: maximam hanc rem (Staat) fecerunt, Liv. – v. Vornehmen u. Reichen, magni pueri magnis e centurionibus orti, Hor.: m. pater, eques, Hor. – subst., nulla aut magno aut parvo fuga leti, Hor.: cum magnis vixisse, Hor.: maiorum fames, Hor.: Ggstz., adversus minores humanitas, adversus maiores reverentia, Sen.: maximi imique, die Höchsten u. Niedrigsten, Sen. – b) dem Talente, der Geschicklichkeit, den Verdiensten nach, α) groß, angesehen, achtungswert, geschickt u. dgl., o magnum hominem! Cic.: nemo vir magnus sine aliquo afflatu divino umquam fuit, Cic.: magnus hoc bello Themistocles fuit, nec minor in pace, Nep.: oft verb. magnus et clarus, clarus et magnus, Cic. u.a. (s. Fabri Sall. Cat. 53, 2). – als Beiname, Pompeius Magnus, Alexander Magnus, Cic. u.a.: Plur., Magnos et Felices et Augustos diximus, wir haben den einen den Großen, den anderen den Glücklichen, den dritten den Erlauchten genannt, Sen. de clem. 1, 14, 2. – β) im üblen Sinne, groß in Verschlagenheit usw., durch-
    ————
    trieben, fur, Cic.: nebulo, Ter. – prägn. = zu groß, Alexander orbi (für den Erdkreis) magnus est, Alexandro orbis angustus (zu eng), Sen. suas. 1, 3.
    3) von intensiver Stärke: a) menschlicher Lebens- und Gemütszustände, groß, gewaltig, auffallend, schwer, stark, heftig, arg, labor, Hor.: morbus, Cels.: morbus maior, die größere, gewaltigere (v. der Epilepsie), Cels. (vgl. Apul. apol. 50): periculum, Caes.: gratia, Caes. (vgl. gratia). – infamia, Cic.: opprobrium, Hor.: magno sit animo (Mut), Caes.; vgl. corpore maior spiritus (Mut) et incessus, Hor.: virtus, Caes.: multo maior alacritas studiumque pugnandi, Caes.: maiore eloquentiā, gravitate, studio, contentione, Cic. – spes, Nep.: gaudium, Sall.: voluptas, Ter.: dolor, Caes. – vitium, peccatum, Hor.: adulteria, inimicitiae, auffallende, Aufsehen erregende, Tac. (s. Heräus Tac. hist. 1, 2, 11): maius malum est hoc, Sen. – Compar. subst., nihil maius minari posse, quam etc., nichts Schlimmeres, Sen. – bes. in maius, ins zu Große = größer, als es ist, als nötig ist, vergrößernd, übertrieben, übermäßig, bei den Verben extollere (verbis), celebrare, componere u.a., b. Sall., Liv., Hor. u.a. (s. Fabri Sall. Iug. 73, 5 u. Liv. 21, 32, 7): so auch in maius ferri, nuntiari, vergrößert, übertrieben werden, Liv. u. Tac.: in maius credi, für schlimmer, ärger gehalten werden, Tac.: in maius augere desiderium, Iustin. – b) des Ausdrucks, stark,
    ————
    gewaltig, übertrieben, verba magna, quae rei augendae causā conquirantur, Liv.: magnis sermonibus res secundas celebrare, d.i. viel Redens und Aufhebens machen von usw., Liv.: magnae minae, Cic.: magna illa consulum imperia, strenge, Sall.
    4) von der Größe der Gesinnung, der Gemüts- und Denkart, a) im guten Sinne, groß, stark, hoch, hochherzig, fuit et animo magno et corpore, Nep.: animo magno fortique sis, Cic.: quemquam stabili et firmo et magno animo (quem fortem virum dicimus) effici posse, Cic.; vgl. mens maior humanā, Sil.: magno pectore praesentit curas, Verg. – u. übtr., von der Person selbst, groß, hochherzig, edel, amice magne, Cur. in Cic. ep.: animo magnus, maior imperio, Plin.: quo quis maior, magis est placabilis irae, et faciles motus mens generosa capit, Ov.: vgl. nihil magno et praeclaro viro dignius placabilitate, Cic. – b) im üblen Sinne, hochfahrend, stolz, omnibus nobis ut dant res sese, ita magni atque humiles sumus, Ter. – u. in bezug auf die Rede, groß = hochfahrend, großprahlerisch, lingua (wie μεγάλη γλῶσσα), Hor.: magna verba (wie μεγάλοι λόγοι), Verg., Sen. u.a.: maxima verba, Prop. – dixerat ille aliquid magnum, hatte große Reden geführt, sehr geprahlt, Verg. – ebenso subst., magna loqui, magna magnifice loqui (wie μέγα εἰπειν, μέγα μυθεισθαι, μεγάλα λέγειν), Ov. u. Tibull.; vgl. Passerat. Prop. 2, 19, 71.
    ————
    Mitscherl. Hor. carm. 4, 6, 2. Broukh. Tibull. 2, 6, 11.
    5) von der Größe der Geistesanlagen, groß, hoch, erhaben, ingenium, Cic.: indoles, Hor., Stat. u.a. (s. Markl. Stat. silv. 3, 3, 68. p. 279 ed. Dresd.).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > magnus

  • 12 communis

    1) общий, то, что есть предметом общей собственности, общности имущественных прав, на основании договора товарищества или других соглашений, nihil interest, cum societate, an sine societ. res inter aliquos communis sit (1. 2 D. 10, 3);

    comm. pro diviso - pro indiviso (1. 5 § 16 D. 27, 9. l. 5 D. 45, 3);

    communi dividundo judicium s. actio (tit. D. 10, 3. C. 3, 37);

    in commune conferre, redigere, вносить, возвращать в состав общей наследственной массы, подлежащей разделу, все то, что было получено наследниками от умершего ранее (1. 1 § 11. 16 D. 37, 6);

    in commune (= communiter) rem emere (1. 33. 52 § 13 D. 17, 2);

    fundus mihi tecum comm. (1. 8 D. 6, 1);

    comm. ager meus et tuus (l. 6 § 4 B. 39, 3);

    comm. aedes (1. 11 D. 10, 3. 1. 18 § 5 D. 39, 2);

    c. hereditas (I. 35 D. 2, 14);

    c. servus (1. 5 D. 45, 3);

    c. servitus (1. 19 D. 8, 5);

    communi dividundo judicium s. actio (tit. D. 10, 3. C. 3, 37);

    communiter (adv.) обще, вместе, comm. rem agere, negotium gerere (l. 31. 32 D. 17, 2);

    comm. (прот. separatim) uti frui (1. 14 D. 33, 2);

    comm. sibi et Titio stipulari, comm. duobus legare (1. 56 pr. D. 45, 1);

    comm. rem habere (1. 84 § 13 D. 30);

    comm. deberi (1. 36 pr. D. 29, 1).

    2) в особ. общий, всеобщий, quaedam naturali jure communia sunt omnium (1. 2 D. 1, 8), comm. usus fluminum public., maris, aeris etc. (1. 24 pr. D. 39, 2. 1. 3 § 1 D. 43, 8);

    jus omnibus animalibus comm. - jus naturale;

    jus comm. omnium hominum-jus gentium (1. 1 § 4. 1. 9 D. 1, 1);

    jus comm. (civium Rom.), противоп. privilegium (I. 15 D. 28, 6. 1. 20 pr. D. 29, 1);

    jure comm. прот. jur. militari) testamentum facere, heredem scribere posse etc. (1. 11 pr. 1. 25. 34 § 1. 1. 36 § 4. 1. 38 § 1. eod. 1. 7 D. 28, 3. 1. 8 § 4 D. 29, 7);

    comm. jus universae cognationis, прот. proprium jus (1. 195 § 2 D. 50, 16);

    comm. nomen, прот. proprium n. (1. 233 § 2 eod. 1. 2 § 5 D. 1, 2);

    comm. delictum прот. militare d. (I. 1 D. 38, 12);

    c. consilium plurium, прот. proprium c. (1. 15 § 2 D. 43, 24);

    c. consensus (1. 7 § 19 D. 2, 14), opinio (1. 6 C. 7, 21), utilitas (1. 51 § 2 D. 9, 2), culpa (1. 9 § 1 D. 45, 2), periculum (1. 13 D. 50, 1);

    qui comm. causam omnis sui numeri persequitur, прот. procurator in rem suam datus (l. 8 § 2 D. 3, 3); (1. 10 § 4 D, 49, 1): (1. 7 D. 2, 11);

    comm. debitores (1. 14 D. 20, 5);

    c. pater (1. 9. 12. 13. C. 6, 20), frater (I. 34 § 2 D. 23, 2), filius (1. 25 pr. D. 35, 2);

    communiter (adv.) вообще (1. 33 pr. D. 9, 2);

    comm. accipiendum, dicendum esse (1. 1 § 5 D. 15, 1. 1. 12 § 1 D. 16, 3), comm. appellari (1. 163 D. 50, 16).

    3) иметь что с кем-нибудь общее, быть в связи, plures controversiae nihil sibi communes (I. 21 pr. D. 4, 8);

    nihil commune habet proprietas cum possessione (1. 12 § 1 D. 41, 2);

    communiter (adv.) вместе: una communiterve nati (1. 4 § 1 D. 38, 10).

    4) обыкновенные, comm. аuxilium, прот. extraordinarium aux. (1. 16 pr. D. 4, 4);

    comm. d ies, прот. fasti (1. 2 C. 1, 24);

    comm. usurae, прот. nauticum foenus (1. 1 C. 4, 33).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > communis

  • 13 fulgor

    1) блеск, слава: cognationis suae fulgori dedecus esse (1. un. C. 7, 24). 2) молния (1. 1 C. Th. 16, 10).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > fulgor

  • 14 inferior

    1) низший;

    infimus s. imus, самый низкий: а) по месту, inferior, imu fundus, ager, locus (1. 29. 31 D. 8, 3. 1. 1 § 23 D. 39, 3. cf. 1. 2 pr. eod.);

    infer. aedificia, aedes (1. 24. 25 § 1 D. 8, 2. 1. 8 § 5 D. 8, 5. 1. 1 D. 33, 3);

    b) по степени: gradus cognationis inferioris ordinis;

    inf. cognatio, нисходящие родственники (1. 1 pr. § 1 D. 38, 10);

    c) по роду, значению, чину, inferior, imus ordo, inf. dignitas, gradus (1. 4. 6 § 1. 1. 8 D. 1, 9. 1. 49 D. 23, 2. 1. 21 pr. D. 49, 1);

    infer. magistratus (1. 4 D. 4, 8. 1. 1 C. 10, 48).

    2) следующий, дальнейший (posterior), inferioris gradus cognatus, дальний родственник, прот. prior (1. 2 D. 38, 9);

    inf. bosorum possessor, прот. proximus (1. 1 § 7 D. 32);

    infer. creditores, следующие верители прот. privilegiarii (1. 24 § 3 D. 42, 5. 1. 3 § 4 D. 28, 3. 1. 19 pr. D. 29, 1. 1. 126 D. 50, 16).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > inferior

  • 15 superior

    (adi.) 1) вышенаходящийся, а) более высокий, прот. inferior s. 1. a. (см.); (1. 1 § 23 D. 39, 3. 1. 8 § 5 D. 8, 5);

    b) относ. степени: gradus cognationis superioris ordinis;

    cognatio sup., прот. inferior s. l. b. (см.);

    superiores, дaльнейшие, восходящие родственники (1. 4 § 2 D. 2, 4); с) по достоинству: magistratus super. (1. 4 D. 4, 8);

    persona sup. (1. 17 C. 9, 2).

    2) = potior (1. 3 pr. D, 43, 47. 1. 4 C. 4, 61). 3) прежний, testamentum sup. прот. inferius (см. s. 2); (1. 18 D. 8, 4).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > superior

  • 16 brācātus (bracc-)

        brācātus (bracc-) adj.    [bracae], wearing breeches: nationes: bracatorum pueri, boys from Gaul, Iu.: bracatae cognationis dedecus, even to barbarian kindred.

    Latin-English dictionary > brācātus (bracc-)

  • 17 bracatus

    brācātus, a, um, adj. [id.].
    I.
    Wearing trowsers or breeches.
    A.
    A gen. epithet for foreign, barbarian, effeminate:

    sic existimatis eos hic sagatos bracatosque versari,

    Cic. Font. 15, 33 (11, 23):

    nationes,

    id. Fam. 9, 15, 2:

    miles,

    Prop. 3 (4), 4, 17:

    turba Getarum,

    Ov. Tr. 4, 6, 47 Jahn:

    Medi,

    Pers. 3, 53.—
    B.
    As a geog. designation of the land and the people beyond the Alps, = transalpinus, in distinction from togatus (q. v.):

    Gallia Bracata, afterwards called Gallia Narbonensis,

    Mel. 2, 5, 1; Plin. 3, 4, 5, § 31; cf.:

    bracatis et Transalpinis nationibus,

    Cic. Fam. 9, 15, 2.—Hence, sarcastically:

    O bracatae cognationis dedecus (kindr. with the people of Gallia Bracata, through his maternal grandfather, Calventius),

    Cic. Pis. 23, 53: bracatorum pueri, boys from Gallia Narbonensis, Juv. 8, 234.—
    II.
    In gen., wearing broad garments:

    Satarchae totum bracati corpus,

    Mel. 2, 1, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > bracatus

  • 18 et

    ĕt, conj. [Sanscr. ati, beyond; Gr. eti, besides, yet; Lat. et-iam, at-avus], serves to connect, in the most general manner, single words or entire sentences, and.
    I.
    In gen.: qui illius impudentiam norat et duritudinem, Cato ap. Gell. 17, 2, 20: te sale nata precor, Venus et genetrix patris nostri, Enn. ap. Non. 378, 16 (Ann. v. 53 ed. Vahlen): blande et docte percontat, Naev. ap. Non. 474, 7:

    ut, quoad possem et liceret, a senis latere numquam discederem,

    Cic. Lael. 1, 1:

    de quo praeclare et multa praecipiuntur,

    id. Or. 21, 70:

    qui filium consularem clarum virum et magnis rebus gestis amisit,

    id. Fam. 4, 6; cf.:

    major (frater) et qui prius imperitarat,

    Liv. 21, 31:

    haec pueris et mulierculis et servis et servorum simillimis liberis esse grata,

    Cic. Off. 2, 16, 57 et saep.:

    salicta locis aquosis, humectis, umbrosis, propter amnes ibi seri oportet. Et id videto, uti, etc.,

    Cato, R. R. 9:

    optime vero, frater: et fleri sic decet,

    Cic. Leg. 2, 3 fin.:

    qua de re est igitur inter summos viros major dissensio? Et omitto illa, quae relicta jam videntur,

    id. Ac. 2, 42 et saep.
    II.
    In partic.
    A.
    To subjoin a word or phrase which more accurately defines or more briefly comprehends what goes before, and indeed, and moreover, and that too:

    te enim jam appello, et ea voce, ut me exaudire possis,

    Cic. Mil. 25, 67:

    at laudat, et saepe, virtutem,

    id. Tusc. 3, 20, 48; cf.:

    id, et facile, effici posse,

    Nep. Milt. 3, 4:

    errabas, Verres, et vehementer errabas,

    Cic. Verr. 2, 5, 46, § 121;

    so with a repetition of the same word: hostis et hostis,

    id. ib. 2, 2, 21, §

    51: tenetur, judices, et manifeste tenetur,

    id. ib. 2, 3, 65, § 152; id. Cat. 3, 10; id. Deiot. 3; id. Mil. 23, 61 al.; Liv. 26, 13; Sen. de Clem. 15 et saep.:

    haec nostra ut exigua et minima contemnimus,

    Cic. Ac. 2, 41, 127; cf. id. ib. 2, 10, 32:

    nulla enim nobis societas cum tyrannis, et potius summa distractio est,

    id. Off. 3, 6, 32; cf.: cur eo non estis contenti? et cur id potius contenditis, quod? [p. 661] etc., id. Ac. 2, 17, 74:

    si te ipse et tuas cogitationes et studia perspexeris,

    id. Fin. 2, 21, 69:

    omitto illa, quae relicta jam videntur, et Herillum, qui in cognitione et scientia summum bonum ponit,

    id. Ac. 2, 42:

    Romani, quibus Poeni et Hannibal in cervicibus erat,

    Just. 29, 3, 7:

    studiose ab his siderum magnitudines, intervalla, cursus anquirebantur et cuncta caelestia,

    Cic. Tusc. 5, 4, 10:

    valde a Xenocrate et Aristotele et ab illa Platonis familia discreparet,

    id. Leg. 1, 21, 55 et saep.:

    et appetendi et refugiendi et omnino rerum gerendarum initia proficiscuntur aut a voluptate aut a dolore,

    Cic. Fin. 1, 12, 42. —
    B.
    To connect things similar or dissimilar after the words aeque, par, idem, similis, alius, etc. (more commonly atque, v. atque, I. 2.), as, than, and:

    nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,

    Cic. Fin. 1, 20, 67, v. aeque:

    omnia fuisse in Themistocle paria et in Coriolano,

    Cic. Brut. 11, 43; cf.:

    nunc tu mihi es germanus pariter corpore et animo,

    Ter. Ad. 5, 8, 34:

    Clodius eadem hora Interamnae fuerat et Romae,

    Cic. Mil. 17 fin.; cf. Sall. C. 58, 11:

    haec eodem tempore Caesari referebantur, et legati veniebant, etc.,

    Caes. B. G. 1, 37, 1:

    similem sibi videri vitam hominum et mercatum eum, qui, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 3, 9; cf.:

    neu simili forma et quom, etc.,

    Lucr. 2, 416 and 420:

    nec ratione alia, et cum,

    id. 1, 280:

    non enim alia causa est aequitatis in uno servo et in pluribus,

    than, Cic. Caecin. 20, 57; id. Off. 2, 18; id. de Or. 3, 18, 66; id. Cael. 28 fin.; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 3:

    aliter doctos (loqui) et indoctos?

    Cic. Fin. 5, 29 fin.
    C.
    To connect two immediately successive points of time (only in poets and historians, esp. since the Aug. per.; cf. atque, II. C.), often to be rendered in English by when, and then: advenit, et navibu' complevit litora, Poeta ap. Cic. Div. 1, 31 fin.:

    dixit, et extemplo... sensit medios delapsus in hostes,

    Verg. A. 2, 376:

    dixit (dixerat), et,

    id. ib. 1, 402; 2, 705; 3, 258; Val. Fl. 1, 569; Stat. Th. 2, 120 al.; cf.:

    nec plura effatus et,

    Verg. A. 8, 443:

    sic fatus et,

    Stat. Th. 12, 773:

    nec longum tempus et ingens exiit arbos,

    Verg. G. 2, 80; cf. Stat. Th. 7, 300; Plin. Ep. 5, 14, 8; Tac. H. 2, 95:

    vix prima inceperat aestas, Et pater Anchises dare fatis vela jubebat,

    Verg. A. 3, 9; so,

    vix... et,

    id. ib. 5, 858; 6, 498; Stat. Th. 2, 293; cf.:

    vixdum... et,

    Liv. 43, 4, 10; cf.

    also: simul haec effatur, et, etc.,

    Luc. 6, 246.—
    D.
    After an imperative, to subjoin the consequence of an action ( poet. and in postAug. prose), and then:

    dic quibus in terris, et eris mihi magnus Apollo,

    Verg. E. 3, 104; Ov. Am. 2, 14, 44; Phaedr. 3, 5, 7; Luc. 4, 487; 2, 515; Sen. de Clem. 1, 16; Plin. Pan. 43, 3; 45, 6: sit mihi, quod nunc est, etiam minus;

    et mihi vivam Quod superest aevi,

    Hor. Ep. 1, 18, 107.—
    E.
    To subjoin the minor proposition (assumptio or propositio minor) in a syllogism, now, but (cf. atque, II.):

    eorum, qui videntur, alia vera sunt, alia falsa: et quod falsum, id percipi non potest: nullum igitur est, etc.,

    Cic. Ac. 2, 13, 40; id. Tusc. 3, 4, 9; 5, 17; id. N. D. 3, 13, 33 al.—
    F.
    With an accessory affirmative notion, and in fact, and indeed, and truly, and so:

    multa me sollicitant... et sexcenta sunt, Cic. Att! 2, 19: et sunt illa sapientis,

    id. Tusc. 3, 8 fin.; id. Leg. 2, 3, 7:

    et erat, ut retuli, clementior,

    Tac. A. 2, 57: jam pridem a me illos abducere Thestylis orat;

    Et faciet, quoniam sordent tibi munera nostra,

    Verg. E. 2, 44 et saep.:

    estne ille noster Parmeno? et certe ipsus est,

    Ter. Eun. 5, 6, 4;

    with certe,

    id. Ad. 1, 1, 53;

    with hercle,

    Cic. Brut. 72; id. Fin. 2, 8; id. Fam. 2, 18, 2.—
    G.
    To subjoin an emphatic question or exclamation:

    et sunt qui de via Appia querantur, taceant de curia?

    Cic. Mil. 33, 91; id. Sest. 39, 80; id. Clu. 40, 111; id. Phil. 1, 8 et saep.; Verg. G. 2, 433; id. A. 1, 48; Ov. M. 13, 338 al.:

    et his tot criminibus testimoniisque convictus in eorum tabella spem sibi aliquam proponit, etc.,

    Cic. Verr. 2, 5, 16 fin.; id. Mil. 12 fin.; Plin. Pan. 28, 6; Flor. 4, 2, 89.—Esp. with quisquam:

    et quisquam dubitabit quin, etc.,

    Cic. de Imp. Pomp. 14, 42 Matthiae; Ov. Am. 3, 8, 1 al.—
    H.
    To connect an idea as either homogeneous or complementary to that which precedes, and so too, and also, and moreover, and at the same time; too, also, likewise (hence, often in Liv., Curt., and late Lat., rarely in Cic., = etiam; cf. Anton. Stud. pp. 26-69;

    Krebs, Antibarb. p. 420): Terentia te maxime diligit salutemque tibi plurimam ascribit, et Tulliola, deliciae nostrae,

    Cic. Att. 1, 5 fin.: Ge. Salvus sis. Di. Et tu salve, Plaut. Stich. 2, 1, 44; id. Trin. 1, 2, 11; id. Mil. 4, 8, 42; Ter. Hec. 1, 2, 122;

    for which: salve et tu,

    Plaut. Most. 3, 1, 42; v. the foll.:

    haec ipsa mihi sunt voluptati: et erant illa Torquatis,

    Cic. Fin. 1, 7, 25:

    ubi tunc eras? Romae. Verum quid ad rem? et alii multi,

    id. Rosc. Am. 33, 92; cf.

    ib. § 94: et illud videndum quanto magis homines mala fugiant,

    id. Part. 26:

    et mihi sunt vires, et mihi facta tuba'st!

    Tib. 2, 6, 10; cf. Ov. Tr. 1, 3, 83:

    nihil verius. Probe et ille,

    Cic. Tusc. 4, 34, 73; so,

    et ille,

    id. ib. 3, 13 fin.:

    et ipse,

    id. Caecin. 20 fin.; so id. de Or. 1, 46, 202; Liv. 1, 12; 6, 3; 41, 24 et saep.; cf.:

    simul et ille,

    Cic. Clu. 4, 10; 17, 48; 57, 155; id. Verr. 2, 5, 1:

    simul et iste,

    id. ib. 2, 1, 41; Sall. J. 20, 1 et saep.:

    et nunc ego amore pereo,

    Plaut. Poen. 1, 1, 14; so,

    et nunc,

    id. Curc. 4, 2, 7; Cic. Leg. 2, 16, 40; id. Fam. 13, 54, 2; Caes. B. G. 6, 13 fin.;

    for which: nunc et,

    Hor. C. 1, 4, 11; cf.:

    nonnumquam et,

    Caes. B. G. 1, 15, 3:

    sunt et,

    Cic. Top. 6; Verg. A. 9, 136:

    meruit et,

    Suet. Caes. 3 et saep.:

    quoniam formam cepi hujus in me et statum, Decet et facta moresque hujus habere me similes item,

    Plaut. Am. 1, 1, 111:

    nam et qui parat pecus, necesse est constituat numerum, etc.,

    Varr. R. R. 2, 1, 24: so,

    nam et,

    Cic. Leg. 1, 11; 2, 25, 63; id. de Or. 1, 25; id. Off. 1, 40, 142; Liv. 6, 19 al.; cf.:

    at et,

    Cic. Tusc. 3, 3:

    sed et,

    id. Att. 5, 10 fin.; Quint. 10, 1, 107;

    and with a preceding non modo or non solum (post-Aug.),

    Tac. G. 15, 35; id. A. 14, 39; Suet. Aug. 89 et saep.; cf.:

    et... non = ne... quidem, ego vero et in ipsa suffocatione non desii, etc.,

    Sen. Ep. 54, 3:

    ergo et,

    Cic. Fin. 3, 8, 27; id. Leg. 1, 12, 33; id. Div. 1, 50, 114:

    itaque et,

    id. Tusc. 3, 26, 63 et saep.—
    I.
    When repeated, et... et, it serves, like the Gr. kai... kai or te kai, to connect two ideas partitively, both... and, as well... as, not only... but also:

    hoc etiam ad malum accersebatur malum, Et discipulus et magister perhibebantur improbi,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 23; 4, 8, 45:

    et audax et malus,

    id. ib. 4, 9, 25:

    eloquere utrumque nobis, et quid tibi est, et quid velis nostram operam,

    id. Cist. 1, 1, 59:

    ut et severitas adhibeatur et contumelia repellatur,

    Cic. Off. 1, 38, 137:

    dimitto (puerum), et ut a magistris ne abducam et quod mater discedit,

    id. Q. Fr. 3, 9 fin.:

    non et legatum argentum est et non est legata numerata pecunia,

    id. Top. 13 et saep. More than twice:

    quo facilius et hujus hominis innocentissimi miserias et illorum audaciam cognoscere possitis et rei publicae calamitatem,

    Cic. Rosc. Am. 5 fin.;

    so three times,

    id. Att. 12, 4, 2; id. Q. Fr. 3, 9 fin. et saep.;

    six times,

    Cic. Fam. 13, 25;

    ten times,

    id. de Or. 1, 20, 90.—With a subordinate que or atque:

    nam et semper me coluit diligentissimeque observavit et a studiis nostris non abhorret,

    Cic. Fam. 13, 22;

    with atque,

    id. de Or. 1, 21, 95.—Et... que are sometimes used for et... et (rarely in Cic.;

    freq. in Liv. and post-Aug. writers): quis est quin intellegat et eos inmemores fuisse, nosque honestate duci?

    Cic. Fin. 5, 22, 64; id. Brut. 88, 302:

    id et singulis universisque semper honori fuisse,

    Liv. 4, 2; 5, 46 fin.; 24, 2 fin.; 32, 32 fin.; Tac. Agr. 2 fin.; Suet. Ner. 33 al.—Sometimes the second et subjoins a more weighty assertion; in which case et... et = cum... tum, not only... but also:

    homo et in aliis causis exercitatus et in hac multum et saepe versatus,

    Cic. Quint. 1, 3; id. Fat. 1, 2; id. de Or. 1, 9, 38; id. Off. 2, 11, 38.—
    2.
    Et... neque or neque... et, when one clause is a negative (but et... et non, et non... et, when only one word is negatived):

    ego vero et exspectabo ea quae polliceris neque exigam, nisi tuo commodo,

    Cic. Brut. 4 fin.:

    ego si et Silius is fuerit, quem tu putas nec Drusus facilem se praebuerit, Damasippum velim aggrediare,

    id. Att. 12, 33:

    cui quidem ita sunt Stoici assensi, ut et, quicquid honestum esset, id utile esse censerent, nec utile quicquam, quod non honestum,

    id. Off. 3, 3, 11: pueris nobis Cn. Aufidius praetorius et in senatu sententiam dicebat nec amicis deliberantibus deerat et Graecam scribebat historiam et videbat in litteris, id. Tusc. 5, 38 fin.:

    quia et consul aberat... nec, etc.,

    Liv. 22, 8 et saep.:

    nec miror et gaudeo,

    Cic. Fam. 10, 1 fin.:

    nam nec in eo jus cognationis servavit, cui ademit regnum, et eum, cui dedit, etc.,

    Just. 8, 6 fin.:

    id et nobis erit perjucundum et tibi non sane devium,

    Cic. Att. 2, 4 fin.:

    locus is melior, quem et non coquit sol et tangit ros,

    Varr. R. R. 3, 14.—

    Rarely neque... et = non quidem... sed: amicitias neque facile admisit et constantissime retinuit,

    Suet. Aug. 66.—
    K.
    Less freq., tum... et, et... tum, in the same sense:

    omnis ejus oratio tum in virtute laudanda et in hominibus ad virtutis studium cohortandis consumebatur,

    Cic. Ac. 1, 4, 16:

    et in ceteris eloquentiae partibus, tum maxime in celeritate et continuatione verborum adhaerescens, etc.,

    id. Brut. 93, 320. See Hand Turs. II. pp. 467-540.

    Lewis & Short latin dictionary > et

  • 19 familia

    fămĭlĭa, ae (with pater, mater, filius, and filia, the class. gen. sing. is usually in the archaic form familias; familiae also occurs, v. infra; gen.:

    familiai,

    Plaut. Am. 1, 1, 203; with the plur. of these words both the sing. and plur. of familia are used:

    patres familias, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 15, 43; id. Verr. 2, 3, 51, § 120 al.:

    patres familiarum,

    Cic. Att. 7, 14, 2; Sall. C. 43, 2; 51, 9, v. infra II. A. b.—On the form patribus familiis for familiae, patrum familiarum, etc., Cic. Verr. 2, 3, 79, § 183; id. Rosc. Am. 16, 48, v. Neue, Formenl. 1, p. 7), f. [famulus], the slaves in a household, a household establishment, family servants, domestics (not = family, i. e. wife and children, domus, or mei, tui, sui, etc., but v. II. A. 3 infra):

    nescio quid male factum a nostra hic familia est... ita senex talos elidi jussit conservis meis,

    Plaut. Mil. 2, 2, 11; 17; id. Trin. 2, 1, 28; id. Am. 4, 3, 10:

    neque enim dubium est, quin, si ad rem judicandum verbo ducimur, non re, familiam intelligamus, quae constet ex servis pluribus, quin unus homo familia non sit: verbum certe hoc non modo postulat, sed etiam cogit,

    Cic. Caecin. 19, 55; cf. Dig. 50, 16, 40, § 3; App. Mag. p. 304:

    vilicus familiam exerceat,

    Cato, R. R. 5, 2:

    familiae male ne sit,

    id. ib.:

    te familiae interdicere, ut uni dicto audiens esset,

    Cic. Rep. 1, 39:

    qui emeret eam familiam a Catone,

    id. Q. Fr. 2, 6, 5:

    cum insimularetur familia societatis ejus,

    id. Brut. 22, 85:

    conjugum et liberorum et familiarum suarum causa,

    id. N. D. 2, 63, 157:

    Petreius armat familiam,

    Caes. B. C. 1, 75, 2: alienae se familiae venali immiscuisse, Quint. 7, 2, 26:

    Aesopus domino solus cum esset familia,

    formed the entire establishment, Phaedr. 3, 19, 1.—Of the serfs belonging to a temple:

    illi Larini in Martis familia numerantur,

    Cic. Clu. 15, 43; cf. of the serfs, vassals of Orgetorix:

    die constituta causae dictionis Orgetorix ad judicium omnem suam familiam, ad hominum milia decem undique coëgit,

    Caes. B. G. 1, 4, 2.
    II.
    Transf.
    A.
    With the idea of house predominating.
    1.
    In gen., a house and all belonging to it, a family estate, family property, fortune: familiae appellatio varie accepta est: nam et in res et in personas deducitur;

    in res, ut puta in lege XII. tab. his verbis: AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO,

    Dig. 50, 16, 195; so,

    SI AGNATVS NEC ESCIT, GENTILIS FAMILIAM NANCITOR, Fragm. XII. Tab. in Collat. Legg. Mosaic. et Roman. tit. 16, § 4 (cf. agnatus): idcirco qui, quibus verbis erctum cieri oporteat, nesciat, idem erciscundae familiae causam agere non possit,

    Cic. de Or. 1, 56, 237; so,

    arbitrum familiae erciscundae postulavit,

    id. Caecin. 7, 19; cf.:

    familiae erciscundae,

    Dig. 10, tit. 2:

    decem dierum vix mihi est familia,

    means of support, Ter. Heaut. 5, 1, 36 Ruhnk.—
    b.
    Paterfamilias, materfamilias, etc., or paterfamiliae, materfamiliae, filiusfamilias, etc. (also written separately: pater familiae, mater familiae, etc.), the master of a house in respect to ownership, the proprietor of an estate, head of a family; the mistress of a house, matron; a son or daughter under the father's power, a minor: paterfamilias appellatur, qui in domo dominium habet, recteque hoc nomine appellatur, quamvis filium non habeat;

    non enim solam personam ejus, sed et jus demonstramus. Denique et pupillum patremfamilias appellamus,

    Dig. 50, 16, 195; cf. Sandars ad Just. Inst. 1, 8 prooem.—
    (α).
    Form familias:

    paterfamilias ubi ad villam venit,

    Cato, R. R. 2, 1:

    paterfamilias,

    Cic. Quint. 3, 11; id. Fragm. ap. Non. 497, 19 (Rep. 5, 3 ed. Mos.); Sen. Ben. 4, 27 fin.; Nep. Att. 4; 13 al.; cf., in gen., of a plain, ordinary citizen:

    sicut unus paterfamilias his de rebus loquor,

    id. de Or. 1, 29, 132; 1, 34, 159.—In plur.:

    patresfamilias, qui liberos habent, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 15, 43; 16, 48; id. Verr. 2, 3, 79, § 183 al.:

    (Demaratus) cum de matrefamilias Tarquiniensi duo filios procreavisset,

    Cic. Rep. 2, 19:

    materfamilias,

    id. Cael. 13, 32: id. Top. 3, 14; Dig. 50, 16, 46 al.—In plur.:

    uxoris duae formae: una matrumfamilias, etc.,

    Cic. Top. 3, 14; id. Fam. 5, 10, 1; id. Verr. 2, 1, 24, § 62 al.—

    In an inverted order: familias matres,

    Arn. 4, 152:

    illum filium familias patre parco ac tenaci habere tuis copiis devinctum non potes,

    Cic. Cael. 15, 36:

    filiusfamilias,

    Dig. 14, 6, 1 sq. al.:

    tu filiafamilias locupletibus filiis ultro contulisti,

    Sen. Cons. ad Helv. 14.—
    (β).
    Form familiae:

    ex Amerina disciplina patrisfamiliae rusticani,

    Cic. Rosc. Am. 41, 120; so,

    pater familiae,

    Caes. B. G. 6, 19, 3; Liv. 1, 45, 4; Sen. Ep. 47 med.; Tac. Or. 22 al.: familiae mater, Enn. ap. Fest. p. 258 Müll.—In plur.:

    pauci milites patresque familiae,

    Caes. B. C. 2, 44, 1; Gracch. ap. Charis. p. 83 P.: Liv. 5, 30 fin.:

    matrem familiae tuam purpureum amiculum habere non sines?

    Liv. 34, 7, 3:

    mater familiae,

    id. 39, 53, 3; Tert. Verg. Vel. 11.— In plur.: matresfamiliae, Varr. ap. Charis. p. 83 P.; Caes. B. G. 1, 50, 4; 7, 26, 3; 7, 47, 5; id. B. C. 2, 4, 3.—
    (γ).
    In gen. plur.: civium Romanorum quidam sunt patresfamiliarum, alii filiifamiliarum, quaedam matresfamiliarum, quaedam filiaefamiliarum. Patresfamiliarum sunt, qui sunt suae potestatis, sive puberes sive impuberes;

    simili modo matresfamiliarum, filii vero et filiaefamiliarum, qui sunt in aliena potestate,

    Dig. 1, 6, 4: patresfamiliarum, Sisenn. ap. Varr. L. L. 8, § 73 Müll.; Suet. Calig. 26 fin.:

    matresfamiliarum,

    Sall. C. 51, 9:

    filiifamiliarum,

    id. ib. 43, 2; Tac. A. 3, 8; 11, 13:

    filiaefamiliarum,

    Dig. 14, 6, 9, § 2:

    patrumfamiliarum,

    ib. 50, 16, 195.—
    2.
    In respect to relationship, a family, as part of a gens:

    addere nostrae lepidam famam familiae,

    Plaut. Trin. 2, 2, 98:

    sororem despondere in fortem familiam,

    id. ib. 5, 2, 9: item appellatur familia plurium personarum, quae ab ejusdem ultimi genitoris sanguine proficiscuntur, sicuti dicimus familiam Juliam. Mulier autem familiae [p. 724] suae et caput et finis est, Dig. 50, 16, 195 fin.:

    qua in familia laus aliqua forte floruerit, hanc fere, qui sunt ejusdem stirpis, cupidissime persequuntur,

    Cic. Rab. Post. 1, 2: EX EA FAMILIA... IN EAM FAMILIAM, Fragm. XII. Tab. ap. Dig. 50, 16, 195:

    commune dedecus familiae, cognationis, nominis,

    Cic. Clu. 6, 16:

    Laeliorum et Muciorum familiae,

    id. Brut. 72, 252; id. Off. 2, 12 fin.:

    nobilissima in familia natus,

    id. Rep. 1, 19:

    ex familia vetere et illustri,

    id. Mur. 8, 17:

    primus in eam familiam attulit consulatum,

    id. Phil. 9, 2, 4:

    hospes familiae vestrae,

    id. Lael. 11, 37:

    Sulla gentis patriciae nobilis fuit, familia prope jam exstincta majorum ignavia,

    Sall. J. 95, 3 et saep.—
    b.
    Transf.:

    libros, qui falso viderentur inscripti, tamquam subditicios, summovere familiā, permiserunt sibi,

    Quint. 1, 4, 3.—
    3.
    In gen., a family, the members of a household, = domus (rare):

    salutem dicit Toxilo Timarchides et familiae omni,

    Plaut. Pers. 4, 3, 32:

    si haec non nubat, fame familia pereat,

    id. Cist. 1, 1, 46:

    ne pateretur Philippi domus et familiae inimicissimos stirpem interimere,

    Nep. Eum. 6, 3.—
    B.
    A company, sect, school, troop (rare but class.):

    cum universi in te impetum fecissent, tum singulae familiae litem tibi intenderent,

    Cic. de Or. 1, 10 42:

    familia tota Peripateticorum,

    id. Div. 2, 1, 3; cf.:

    Aristoteles, Xenocrates, tota illa familia,

    id. Fin. 4, 18, 49:

    familiae dissentientes inter se,

    id. de Or. 3, 16, 21:

    familia gladiatorum... familia Fausti,

    id. Sull. 19, 54:

    lanistarum,

    Suet. Aug. 42: tironum, a company of young soldiers, Cod. Th. 10, 1; Amm. 20, 4 med.—A troop or company of players, Plaut. Men. prol. 74.—
    2.
    Ducere familiam, in gen., to lead a company, i. e. to be at the head, be the first:

    Lucius quidem, frater ejus, familiam ducit,

    Cic. Phil. 5, 11, 30; cf.:

    accedit etiam, quod familiam ducit in jure civili, singularis memoria summa scientia,

    id. Fam. 7, 5, 3:

    gravissima illa vestra sententia, quae familiam ducit,

    id. Fin. 4, 16, 45.

    Lewis & Short latin dictionary > familia

  • 20 gradus

    grădus, ūs (archaic gen. sing. graduis, Varr. ap. Non. 494, 17; dat. gradu, Lucil. ap. Fest. s. v. remeligines, p. 276 Müll.), m. [kindr. with Sanscr. kram, to go; v. gradior], a step, pace (cf.: gressus, passus, incessus).
    I.
    Lit.:

    ad hanc conversionem, quae pedibus et gradu non egeret, ingrediendi membra non dedit,

    Cic. Univ. 6: quaenam vox ex te resonans meo gradu remoram facit? Lucil. l. l.: gradum proferre pedum, Enn. ap. Fest. S. V. PEDUM, p. 249, a Müll. (Trag. v. 248 Vahl.): quo nunc incerta re atque inorata gradum Regredere conare? id. ap. Non. 166, 23 (Trag. v. 12 Vahl.):

    gradum facere,

    Cic. de Or. 2, 61, 249:

    tollere gradum,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 6:

    ad forum suspenso gradu placide ire perrexi,

    Ter. Phorm. 5, 6, 27:

    quieto et placido gradu sequi,

    Phaedr. 2, 7, 6; cf.

    , on the contrary: celeri gradu Eunt uterque,

    Plaut. Trin. 3, 1, 22:

    ut tu es gradibus grandibus,

    id. Ep. 1, 1, 11:

    citato gradu in hostem ducere,

    Liv. 28, 14, 17:

    concito gradu properare,

    Phaedr. 3, 2, 11:

    gradum celerare,

    to hasten, Verg. A. 4, 641: so,

    corripere,

    Hor. C. 1, 3, 33:

    addere,

    Liv. 26, 9, 5:

    sistere,

    Verg. A. 6, 465:

    sustinere,

    Ov. F. 6, 398:

    revocare,

    Verg. A. 6, 128:

    referre,

    Ov. F. 5, 502:

    vertere,

    Stat. Th. 8, 138 et saep.:

    peditum aciem instructam pleno gradu in hostem inducit,

    at full pace, at a quick step, Liv. 4, 32, 10; 34, 15, 3; 34, 16, 2; cf.: militari gradu viginti milia passuum horis quinque dumtaxat aestivis conficienda sunt;

    pleno autem gradu, qui citatior est, totidem horis XXIV. milia peragenda sunt,

    Veg. 1, 9:

    modico gradu,

    Liv. 30, 5, 3: presso gradu, = badên, with measured step, a moderate pace, id. 28, 14, 14:

    citato gradu,

    id. 28, 14, 17; Trebon. ap. Cic. Fam. 12, 16, 2: non gradu, sed praecipiti cursu a virtute descitum, ad vitia transcursum, step by step, = gradatim, Vell. 2, 1, 1:

    per gradus,

    Ov. M. 2, 354.—
    B.
    Trop., a step, stage, degree:

    quem mortis timuit gradum,

    pace, approach, Hor. C. 1, 3, 17:

    hunc quasi gradum quendam atque aditum ad cetera factum intelligitis,

    Cic. Agr. 2, 15, 38; cf.:

    itaque majoribus nostris in Africam ex hac provincia gradus imperii factus est,

    id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8; so,

    Crassus Licinius nec consul nec praetor ante fuerat, quam censor est factus: ex aedilitate gradum censuram fecit,

    Liv. 27, 6, 17; 6, 35, 2 Drak.:

    hunc gradum mei reditus esse, quod mulieres revertissent,

    a step towards my return, Cic. Att. 7, 23, 2; cf. Liv. 6, 42, 2:

    notitiam primosque gradus vicinia fecit: Tempore crevit amor,

    Ov. M. 4, 59; cf. Prop. 1, 13, 8:

    cum consuleretur, quid sentiret, Non possum, inquit, tibi dicere: nescio enim quid de gradu faciat: tamquam de essedario interrogaretur,

    i. e. of the Peripatetics, Sen. Ep. 29:

    etsi spondeus, quod est e longis duabus, hebetior videtur et tardior, habet tamen stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum,

    pace, Cic. Or. 64, 216.
    II.
    Transf.
    A.
    In milit. and gladiator's lang., station, position, ground taken by a combatant:

    obnisos vos (velim) stabili gradu impetum hostium excipere,

    Liv. 6, 12, 8; cf. Tac. H. 2, 35:

    de gradu libero ac stabili conari,

    Liv. 34, 39, 3:

    in suo quisque gradu obnixi, urgentes scutis, sine respiratione ac respectu pugnabant,

    id. 8, 38, 11:

    inque gradu stetimus, certi non cedere,

    Ov. M. 9, 43:

    hostes gradu demoti,

    Liv. 6, 32, 8 Drak. N. cr.; for which:

    turbare ac statu movere,

    id. 30, 18, 4.—
    2.
    Trop., a firm position or stand:

    corda virum mansere gradu,

    i. e. firm, steadfast, Sil. 16, 21:

    fortis et constantis est, non perturbari in rebus asperis, nec tumultuantem de gradu deici, ut dicitur,

    to let one's self be disconcerted, Cic. Off. 1, 23, 80; cf.:

    dejectus de gradu,

    id. Att. 16, 15, 3: motus gradu, Sen. Const. Sap. 19:

    gradu depulsus,

    Nep. Them. 5, 1; cf.:

    nam si gradum, si caritatem filii apud te haberem,

    Liv. 40, 9, 3.—
    B. 1.
    Lit. (usu. in plur.): quemadmodum scalarum gradus si alios tollas, alios incidas, etc., Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3:

    haerent parietibus scalae, postesque sub ipsos Nituntur gradibus,

    Verg. A. 2, 443:

    gradus templorum,

    Cic. Att. 4, 1, 5:

    gradus ejusdem templi tollebantur,

    id. Sest. 15, 34; cf.:

    aerea cui (templo) gradibus surgebant limina,

    Verg. A. 1, 448; Vell. 2, 3, 1:

    pro Palatii gradibus,

    Suet. Ner. 8; id. Vit. 15:

    praeceps per gradus ire,

    id. Calig. 35:

    si gradibus trepidatur ab imis,

    Juv. 3, 200.—
    (β).
    Sing.:

    cum dextro pede primus gradus ascenditur,

    Vitr. 3, 3.—
    b.
    Transf., of things that rise by steps.
    (α).
    In hair-dressing, a braid of hair:

    caput in gradus atque anulos comptum,

    Quint. 12, 10, 47:

    comam in gradus frangere,

    id. 1, 6, 44; cf.:

    coma in gradus formata,

    Suet. Ner. 51.—
    (β).
    In econom. lang., a spit or such a depth of earth as can be dug at once with the spade, Col. 3, 13, 19; 4, 1, 3.—
    (γ).
    In math., a degree of a circle, Manil. 1, 579.—
    (δ).
    In veterin. lang., a wrinkle on the roof of a horse's mouth, Veg. Vet. 1, 2; 32; 4, 2.—
    2.
    Trop., a step, degree in tones, in age, relationship, rank, etc. (equally common in sing. and plur.):

    ille princeps variabit et mutabit, omnes sonorum tum intendens tum remittens persequetur gradus,

    Cic. Or. 18, 59; cf. id. de Or. 3, 61, 227:

    ab ima ad summam (vocem) ac retro multi sunt gradus,

    Quint. 11, 3, 15; cf. Vulg. Psa. 119 Tit. et saep.:

    Paulatim gradus aetatis scandere adultae,

    Lucr. 2, 1123; cf.:

    quod tanta penuria est in omni vel honoris vel aetatis gradu, ut, etc.,

    Cic. Fam. 3, 11, 3; so,

    aetatis,

    Vell. 2, 36, 2; Quint. 3, 7, 15; Suet. Aug. 79; id. Tit. 3 al.:

    unus gradus et una progenies,

    Lact. 2, 10, 10:

    nostri quoque sanguinis auctor Juppiter est, totidemque gradus distamus ab illo,

    Ov. M. 13, 143; cf.:

    a matre Magnum Pompeium artissimo contingebat gradu,

    Suet. Aug. 4; id. Ner. 2:

    qui (populus) te tam mature ad summum imperium per omnes honorum gradus extulit,

    Cic. Cat. 1, 11, 28:

    gradus dignitatis,

    id. Rep. 1, 27; cf. id. ib. 1, 27 fin.—Sing.:

    ex tam alto dignitatis gradu,

    Cic. Lael. 3, 12 fin.:

    gradus altior, altissimus, amplissimus, dignitatis,

    id. Clu. 55, 150; id. Phil. 1, 6, 14; id. Mur. 14, 30; cf. also id. ib. 27, 55:

    summum in praefectura florentissima gradum tenere et dignitatis et gratiae,

    id. Planc. 13, 32:

    a senatorio gradu longe abesse,

    id. de Imp. Pomp. 21, 61; cf.:

    ascendens gradibus magistratuum,

    id. Brut. 81, 281.—Without gen.:

    etenim quis est civis praesertim hoc gradu, quo me vos esse voluistis, tam oblitus beneficii vestri, etc.,

    id. Phil. 6, 7, 18; id. Ac. 2, 2, 6:

    omni gradu amplissimo dignissimus,

    id. Fam. 6, 10, 2:

    gradus officiorum,

    id. Off. 1, 45, 160:

    temporum servantur gradus,

    id. Part. 4, 12: cf.:

    non iidem erunt necessitudinum gradus qui temporum,

    id. Off. 1, 18, 59:

    gradus cognationis,

    Dig. 38, 10, 1 sqq.:

    v. de gradibus,

    Paul. Sent. 4, 11, 1 -8:

    agnationis,

    Gai. Inst. 3, 10, 11:

    si plures eodem gradu sint agnati,

    Ulp. Fragm. 26, 5: cognati ex transverso gradu usque ad quartum gradum, i. e. collateral kindred (opp. parentes et liberi), id. ib. 5, 6:

    gradus plures sunt societatis hominum,

    id. ib. 1, 17, 53:

    peccatorum gradus,

    id. Verr. 2, 3, 74, § 172:

    oratorum aetates et gradus,

    id. Brut. 32, 122; cf.:

    gradus et dissimilitudines Atticorum,

    id. ib. 82, 285:

    accendendi judicis plures sunt gradus,

    Quint. 11, 3, 166; 6, 4, 67: nec gradus est ultra Fabios cognominis ullus;

    Illa domus meritis Maxima dicta suis,

    Ov. F. 1, 605:

    si ita esset, quid opus erat te gradatim istuc pervenire?... A beatis ad virtutem, a virtute ad rationem video te venisse gradibus,

    Cic. N. D. 1, 32, 89; cf.:

    omnes gradus virtutis implere,

    Lact. 5, 14, 18; and:

    hi plerumque gradus,

    Juv. 11, 46.

    Lewis & Short latin dictionary > gradus

См. также в других словарях:

  • Parens est nomen generate ad omne genus cognationis — /paerenz est nowman jenareyliy xd omniy jiynas kagneyshiyownas/ Parent is a name general for every kind of relationship …   Black's law dictionary

  • Parens est nomen generale ad omne genus cognationis — Parens is a general name for every kind of relationship …   Ballentine's law dictionary

  • Franciscus Hotomanus — François Hotman. François Hotman (latinisiert auch Franciscus Hotomanus, gelegentlich Hottomannus oder Hotomannus geschrieben) (* 23. August 1524 in Paris; † 12. Februar 1590 in Basel) war ein protestantisch und humanistisch geprägter… …   Deutsch Wikipedia

  • GENERATIO — apud Canonistas, dicitur gradus cognationis et affinitatis, intra quem matrimonia contrahi vetant Canones et agnatio computatur. Ac sacris quidem literis, de paucis, iisque proximis, cautum fuit, in Levit. nec longius fere processit interdicutm,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • François Hotman — (August 23, 1524 February 12, 1590), was a French Protestant lawyer and writer, associated with the legal humanists and with the monarchomaques, who struggled against absolute monarchy. His firstname, is often written Francis in English. His… …   Wikipedia

  • Oswine of Kent — Oswine, King of Kent, jointly with Swæfberht and Swæfheard. Oswine is known from three charters: one [1] is dated July 689 and apparently witnessed by Swæfberht (corruptly as Gabertus); another [2] is dated 26 January 690, witnessed by Swæfheard …   Wikipedia

  • Bibracte — Frankreich Plan des Oppidums Bibracte war die Hauptstadt des gallischen Stammes der Haeduer (Aedui) vom Ende des zweiten Jahrhunderts v. Chr. bis zum Ende des ersten Jahrhunderts v. Chr. Zudem war Bibracte Schauplatz der Schlacht bei Bi …   Deutsch Wikipedia

  • Franz Hotman — François Hotman. François Hotman (latinisiert auch Franciscus Hotomanus, gelegentlich Hottomannus oder Hotomannus geschrieben) (* 23. August 1524 in Paris; † 12. Februar 1590 in Basel) war ein humanistisch geprägter französischer Rechtsgelehrter… …   Deutsch Wikipedia

  • François Hotman — François Hotman. François Hotman (latinisiert auch Franciscus Hotomanus, gelegentlich Hottomannus oder Hotomannus geschrieben) (* 23. August 1524 in Paris; † 12. Februar 1590 in Basel) war ein humanistisch geprägter französischer Rechtsgelehrter… …   Deutsch Wikipedia

  • Heinrich Knoblochtzer — (* um 1445 in Ettenheim (Ortenau) ; † nach 1500) war Publizist und Drucker in Straßburg und Heidelberg. Sein Name ändert sich vielfach von Knoblochzer und Knobloczer (1477) über Knoblotzer (1483) zu Knoblitzer (1484) und Knoblochter (1490)… …   Deutsch Wikipedia

  • Hotomanus — François Hotman. François Hotman (latinisiert auch Franciscus Hotomanus, gelegentlich Hottomannus oder Hotomannus geschrieben) (* 23. August 1524 in Paris; † 12. Februar 1590 in Basel) war ein humanistisch geprägter französischer Rechtsgelehrter… …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»